Уся падборка вольных праграмы ў гэтым аглядзе належыць да катэгорыі "прадуктыўнасць". Прадстаўленыя прыкладанні з'яўляюцца прыладамі для працы з вэб-кантэнтам, 2D-схемамі, электрычным схемамі і базамі дадзеных.

Вэб-рэдактар Brackets

Усе прадстаўленыя ў гэтым аглядзе вольныя праграмы з класа "прадуктыўнасць" маюць шмат канкуруючых аналогаў. Таму тым больш будзе не лішнім, як мінімум, хоць бы ведаць пра іх існаванне.

Напрыклад, нельга сказаць, што рэдактараў HTML напісана недастаткова. Урэшце, любы тэкставы рэдактар ці IDE можна прыстасаваць для стварэння HTML-старонак. Тым не менш, шматлікія праграмісты маюць жаданне напісаць свой уласны HTML-рэдактар з "блэкджэкам і камфортным інтэрфейсам". Прычым гэта ідэя фікс уласціва не толькі распачыналым распрацоўнікам, але і такім монстрам, як кампанія Adobe, якая ціха распрацоўвае спецыялізаваны вэб-рэдактар Brackets.

Brackets - рэдактар кода HTML, CSS і JavaScript, які сам, у сваю чаргу, напісаны з выкарыстаннем HTML, CSS і JavaScript ці, як цяпер кажуць, з выкарыстаннем HTML5. Такая вось рэкурсія атрымалася. IDE Brackets распрацоўваецца на web-платформе Chromium Embedded Framework (CEF). У аснове Brackets ляжаць такія праекты, як CodeMirror, jQuery, require.js, Bootstrap, Node.js. Зыходныя коды распаўсюджваюцца пад open source ліцэнзіяй MIT. Выкарыстанне праграмы бясплатнае.

Праца над Brackets ідзе па метадалогіі scrum - спрынтамі па некалькі тыдняў. У выніку кожнага спрынту з'яўляецца новая версія праекта. У лістападзе адбыўся 34-ы спрынт.

Галоўнай асаблівасцю Brackets Sprint 34 можна назваць больш-меней добрую падтрымку Linux-сістэм. Раней праграма была даступная для платформаў Windows, Mac OS.

У Brackets Sprint 34 адрыхтаваны практычна ўсе асноўныя багі, якія раней былі характэрны пры працы праграмы ў сістэмах Linux:

• доўгі запуск праграмы;
• адсутнасць падсвятлення ў рэжыме жывога прагляду;
• адсутнасць аўтаматычнага спосабу ўсталёўкі пашырэнняў;
• немагчымасць захаваць файлы, якія былі створаны ў працоўным асяроддзі.

Адзіная непрыемнасць Brackets для Linux - гэта жахлівыя шрыфты, у парўнанні з версіямі для MacOS і Windows.

Рэдактар прызначаны для прафесійных распрацоўнікаў - для непасрэднага рэдагавання кода. Гэта не WYSIWYG-праграма. Тым не менш, асноўны прынцып, які ляжыць у аснове дызайну Brackets - мінімалізм інтэрфейсу. Замест таго каб пладзіць акенцы і ўкладкі, Brackets дазваляе рэдагаваць злучаныя ўчасткі кода з розных файлаў JavaScript і CSS, не перамыкаючыся на іх. Такі рэжым завецца Inline-рэдагаваннем, што, па ідэі, павінна павялічыць прадуктыўнасць вэб-распрацоўніка.

У Brackets рэалізавана інтэлектуальнае аўтадапаўненне кода. Дзякуючы новаму API аўтадапаўненне працуе ўсюды: HTML, CSS, JavaScript, у тым ліку і для jQuery.

Маецца жывы інтэрактыўны прадпрагляд у браўзары з падсвятленнем рэдагуемага кода. Але ён пакуль рэалізаваны толькі для браўзэра Google Chrome.

І, што немалаважна, у Brackets маецца сістэма ўбудоў і прыемны чалавечы інтэрфейс для кіравання імі. На дадзены момант ужо даступна больш ста дадаткаў, сярод якіх можна знайсці Emmet, сродкі інтэграцыі з Git, міні-карту кода а-ля Sublime Text і шматлікае іншае.

Асяроддзе распрацоўкі даступна на 17 мовах, у тым ліку на рускім, японскім, нямецкім, іспанскім, нарвежскім, чэшскім, польскім мовах. Памер усталявальнага дыстрыбутыва праграмы каля 40-50 мегабайт у залежнасці ад АС. Акрамя версій для Windows і MacOS, усталявальны дыстрыбутыў праграмы зроблены пакуль толькі для Ubuntu/Debian Linux.

2D-графікі з дапамогай Veusz

У праграмах для пабудовы графікаў і візуалізацыі дадзеных таксама недахопу няма. Ствараць графікі можна, пачынаючы з выкарыстання ўбудаваных магчымасцяў Exсel, і сканчаючы магутным скрыптовым прыкладаннем Gnuplot. Апошняе прыкладанне настолькі магутнае, што дазваляе ствараць практычна любыя па складанасці графікі, хоць пры гэтым прыйдзецца праседзець над скрыптамі Gnuplot дзесьці дня тры.

Veusz - праграма для візуальнага афармлення графікаў, калі скрыптовыя магчымасці Gnuplot не патрэбныя, але неабходна дэталёва падрыхтаваць да публікацыі пэўны графік, уключаючы дызайн, каментары, легенду. Гэта значыць, што кожны графік афармляецца індывідуальна і па міліметрах вымяраюцца становішчы розных яго элементаў. Хоць Veusz можа працаваць не толькі ў візуальным графічным рэжыме з мышкай, але і ў скрыптовым рэжыме.

Veusz распаўсюджваецца пад ліцэнзіяй GPL і працуе пад Windows, Linux і MacOS. Выкарыстанне праграмы бясплатна. Апошняе абнаўленне за лістапад - Veusz 1.19. Памер усталявальнага архіва ад 10 да 30 мегабайт у залежнасці ад сістэмы. Прыкладанне заснавана на бібліятэках мовы Python.

Veusz умее будаваць не так шмат тыпаў графікаў: звычайны двухмерны графік залежнасці y ад x, 2D-малюнкі, лініі ўзроўня, гістаграмы, зададзеныя аналітычна функцыі.

Графічны інтэрфейс праграмы мае чатыры асноўных вокны. Злева ўгары знаходзіцца акно аб'ектаў і элементаў графіка, дзе іх трэба выбіраць для рэдагавання. Ніжэй знаходзіцца акно з параметрамі кожнага элемента графіка. Яшчэ ніжэй акно для налад візуальнага адлюстравання графіка. Па цэнтры праграмы акно з выглядам гатовага графіка.

У праграме прысутнічаюць прылады стварэння ці імпарту дадзеных. Таксама маюцца рэдактар для больш дакладнага і дэталёвага рэдагавання дадзеных, неабходных для адлюстравання ў пэўным графіку.

У надпісах можна выкарыстоўваць формулы ў натацыі TeX. Экспарт графікаў можа ажыццяўляцца ў фарматы PDF, SVG, EMF і растравыя фарматы малюнкаў.

Інтэрфейс праграмы на ангельскай мове. На афіцыйнай старонцы маецца нямецкі пераклад і пераклад на беларускую мову, але спасылка на беларускі пераклад інтэрфейсу, на жаль, бітая.

Нататнік для электрычных схем FidoCadJ

Мы ўжо неяк раней разглядалі праграмы для малявання электрычных схем. Вось яшчэ адна падобная праграма - FidoCadJ.

FidoCadJ - маленькі, просты і зразумелы рэдактар графікі электронных схем і друкаваных плат з адкрытым зыходным кодам і бясплатным распаўсюдам. Добра падыдзе для радыёаматараў і, напрыклад, можа быць вельмі прадуктыўным для хуткага стварэння і абмену схемамі на радыёаматарскіх форумах.

У праграме прапануецца выбар з шырокага дыяпазону бібліятэк электронных знакаў для пабудовы прынцыповых схем. А менавіта: перамыкачы, трансфарматары, правады, шпулькі індуктыўнасці, рэзістары, кандэнсатары, дыёды і масты, выключальнікі, транзістары, мікрасхемы, узмацняльнікі, фільтры, сілавыя пераўтваральнікі, сігналізатары, рэле, кабелі і раздымы, электрычныя машыны, акумулятары, генератары і іншыя элементы.

Маляванне схем ажыццяўляецца простым перацягваннем элементаў з акна бібліятэкі ў галоўнае акно праграмы. Для знаходжання элементаў маецца поле пошуку. Прысутнічаюць базавыя аперацыі рэдагавання над элементамі - капіяванне, выразанне, устаўка. Экспарт схем ажыццяўляецца ў фарматы PNG, JPG, SVG, EPS, PGF ці PDF. На афіцыйнай старонцы ёсць пашырэнне для імпарту схем прыкладання ў праграму распрацоўкі друкаваных плат CadSoft Eagle.

FidoCadJ напісаны на мове Java і з'яўляецца мультыплатформавым. Для карыстачоў Windows маецца адмысловы ўсталёўшчык у фармаце msi. Памер праграмы каля 500 - 800 кілабайт у залежнасці ад сістэмы. Версія за лістапад - FidoCadJ 0.24.3.

DBeaver і базы дадзеных

Розных мэнэджараў баз дадзеных таксама існуе нямала - MySQL Workbench, Navicat, PHPMyAdmin і іншыя. Для тых, хто працуе з некалькімі рознымі СКБД, магчыма, варта прыгледзецца да мэнэджара баз дадзеных DBeaver. Для прадуктыўнай працы са мноствам БД не заўсёды зручна перамыкацца з прыкладання на прыкладанне, а галоўная асаблівасць DBeaver - гэта падтрымка вялікага ліку СКБД: MySQL, PostgreSQL, Oracle, DB2, MSSQL, Sybase, Firebird (Interbase), SQLite, а таксама любых іншых СКДБ, якія выкарыстоўваюць драйвер JDBC. Праграма пры запуску прапануе паказаць на лакальным дыску шлях да JDBC-драйверу базы, да якой падлучаемся, або абраць і запампаваць драйвер прама з сайта распрацоўнікаў. Драйвер спампоўваецца і ставіцца аўтаматам.

Асноўная праблема мэнэджараў СКБД - гэта мудрагелісты інтэрфейс. У гэтым стаўленні інтэрфейс DBeaver досыць сімпатычны і прыязны. Па заяве саміх распрацоўнікаў, юзабіліты праграмы з'яўляецца асноўнай мэтай гэтага праекта, і інтэрфейс праграмы старанна распрацаваны і рэалізаваны.

Таксама ў праграме рэалізавана вялікая колькасць функцыянальных магчымасцяў.

• магчымасць стварэння праектаў, якія ўключаюць злучэнні, сцэнары SQL і закладкі;
• закладкі на аб'екты базы дадзеных;
• прагляд і рэдагаванне метададзеных базы дадзеных;
• выкананне інструкцый SQL;
• падсвятленне сінтаксісу SQL-запытаў, спецыфічнае для кожнага тыпу базы дадзеных;
• аўтадапаўненне ў рэдактары SQL;
• падтрымка BLOB/CLOB;
• экспарт дадзеных (табліцы, вынікі запыту);
• кіраванне транзакцыямі;
• пошук аб'ектаў базы дадзеных:
• ER дыяграмы;
• кіраванне скрыптамі SQL;
• дадатковы функцыянал для MySQL і БД Oracle.

Прыкладанне напісана на мове Java і з'яўляецца кросплатформавым. У большасці выпадкаў не патрабуецца нават усталёўкі - досыць запампаваць, распакаваць архіў і запусціць выкананы файл праграмы.

Праект перадавымі тэмпамі развіваецца, абнаўленне прыкладання выходзяць штомесяц, і бягучая версія праграмы - DBeaver 2.3.3. Праграма распаўсюджваецца на ўмовах ліцэнзіі GPL, а выкарыстоўваць прыкладанне можна зусім бясплатна.

Міхаіл АСТАПЧЫК