Большую частку гэтага агляду прысвяцім справам у праекце Лінуса Торвальдса Linux. Ўвагі таксама заслугоўваюць паштовы кліент Geary і новая версія 3D-рэдактара Blender.

Навіны ядра Linux

Ядро Linux - найбуйнейшы адкрыты праект у вобласці сістэмнага ПЗ. На яго аснове ствараюцца рабочыя аперацыйныя сістэмы для ўсіх відаў кампутарнай тэхнікі, пачынаючы суперкампутарамі і заканчваючы вялікай колькасцю мабільных прыладаў.

У далёкія 90-ыя гады мінулага стагоддзя праект развіваўся намаганнямі энтузіястаў. Цяпер у развіцці Linux тон задаюць такія гіганты індустрыі як Red Hat, Intel, Oracle і нават ... Microsoft. Тварам праекта па ранейшаму з'яўляецца яго заснавальнік Лінус Торвальдс, які асабіста прэзэнтуе кожны новы выпуск афіцыйнага ядра, якое называецца "ванільным". Так 30 верасня, ён прадставіў версію Linux 3.6.

Па праўдзе кажучы, сягоння новыя версіі ядра аматары свабодных АС ўжо не чакаюць з такой пажадлівасцю як раней. Таму што даўно мінулі часы, калі зборка і кампіляцыя ядра была галоўнай справай жыцця лінуксоідаў. Цяпер зборка ядраў даўно аддадзена ў рукі спецыялістаў мантэйнераў.

Аднак не перавяліся яшчэ энтузіясты, якія выкладваюць гатовыя вобразы новых версій Linux адразу ж пасля іх выйсця. Дзякуючы ім, усталяваць новую версію ядра ўсе жадаючыя могуць адразу ж пасля выхаду новай версіі.

Ёсць, напрыклад, такая магчымасць, для карыстальнікаў Ubuntu, якім для ўстаноўкі новага ядра ўжо падрыхтаваны спецыяльны установачны скрыпт. Я вось рызыкнуў ўсталяваць сабе версію 3.6 на Ubuntu 12.04, і, як кажуць ў народзе, пакуль палёт нармальны.

Што ж тычыцца канкрэтных навін новай версіі, то сам Лінус Торвальдс ў суправаджальным лісце іх ахарактарызаваў так: "У рэлізе 3.6 велізарная колькасць змен у параўнанні з 3.5. Хоць і не з'явілася якіх-небудзь буйных навінак у дачыненні падтрымкі працэсарных архітэктур або файлавых сістэм, відавочны істотны прагрэс. Магчыма, усё гэта і не гучыць хвалююча, але д'ябал крыецца ў дэталях, а ў нашым выпадку - у вялікай колькасці паўсюдных дробных выпраўленняў ".

З такіх новых дробязяў у новым ядры можна адзначыць рэжым "гібрыднага сну" (Suspend to Both), калі на пэўны час "засынання" дадзеныя з аператыўнай памяці захоўваюцца і ў RAM, і на цвёрдым дыску, а сілкаванне пры гэтым не адключаецца. Гэты рэжым выкарыстоўваецца для бяспечнага аднаўлення дадзеных, калі, напрыклад, у наўтбука сеў акумулятар.

Сеткавая файлавая падсістэма зараз падтрымлівае пратакол Server Message Block v2, які прызначаны для абмену файламі з сістэмамі Windows. Пратакол SMB 2.0 з'явіўся ў Windows Vista, і ў ім палепшана прадукцыйнасць, бяспека і дададзены новыя функцыі, якія не падтрымліваліся ранейшымі версіямі пратаколу.

У Linux 3.6 цяпер маецца такая дробязь, як сістэма драйвераў VFIO для бяспечнага доступу да прылад з прасторы карыстача. І хоць драйвера ў прасторы ядра працуюць лепш і больш бяспечна, чым у карыстацкім прасторы, існуюць выключэнні з правілаў, калі некаторыя высокапрадукцыйныя прыкладання патрабуюць доступу да прыладаў напрамую. Напрыклад, віртуальным гасцявым сістэмам часта патрэбны такі доступ.

Распрацоўка ядра - працэс перманентны, і патчы паступаюць у праект бесперапынным патокам, як на канвееры. А выпускі канкрэтных версій - гэта ўсяго толькі этапы гэтага перманентнага працэсу.

Не прайшло і сутак з моманту выпуску Linux 3.6, як Лінус Торвальдс прыняў у ядро першыя патчы для ядра 3.7. Сярод іх можна адзначыць ўжо зусім не дробныя змены, як, напрыклад, значнае ўдасканаленне падтрымкі працэсарнай архітэктуры ARM.

У першую чаргу гаворка ідзе аб рэалізацыі падтрымкі 64-бітнай архітэктуры працэсараў ARM AArch64. 36 патчаў з кодам гэтай падтрымкі для Linux былі выкананы непасрэдна кампаніяй ARM і прадстаўлены яшчэ ў чэрвені гэтага года. Код для AArch64 будзе вынесены ў асобную дырэкторыю рэпазітара зыходнікаў Linux - arch/arm64/.

64-бітная працэсарная архітэктура ARM, якая выкарыстоўвае набор каманд ARMv8, была прадстаўлена восенню мінулага года. Не сакрэт, што ў бліжэйшы час чакаецца з'яўленне сервераў на базе такіх працэсараў. Асаблівую цікавасць да падобнай прадукцыі праяўляюць кітайскія аператары інтэрнэт-паслуг. Над распрацоўкай такіх сервераў працуюць кампаніі HP і Dell. І падтрымка 64-бітных ARM ў ядры Linux кажа пра тое, што чакаць першых прадукцыйных ARM-сервераў засталося нядоўга.

Акрамя сервераў яшчэ адной важнай сферай прымянення Linux з'яўляюцца мабільныя тэхналогіі. На мінулым тыдні кампанія Samsung прадставіла ў спісе рассылання распрацоўшчыкаў ядра Linux набор патчаў з рэалізацыяй новай файлавай сістэмы F2FS (Flash-Friendly File System). Гэтая файлавая сістэма распрацавана спецыяльна для выкарыстання на ўнутранай флэш-памяці мабільных прылад.

Зараз у большасці выпадкаў у якасці файлавай сістэмы для ўнутраных падзелаў памяці на смартфонах Android выкарыстоўваецца ФС агульнага прызначэння Ext2-Ext4. Тыя, хто ўсталёўваў на свае гуглафоны кастомныя прашыўкі і фарматаваў сістэмныя раздзелы смартфона з дапамогай recovery-утыліт, гэта добра ведаюць.

Але ў адрозненне ад файлавых сістэм агульнага прызначэння, праект F2FS распрацаваны з улікам спецыфічных асаблівасцяў NAND Flash з мэтай памяншэння зносу флэш-памяці. Праўда рэальных тэстаў, якія дэманструюць якасную перавагу F2FS над Ext, пакуль няма. Але распрацоўшчыкі новай ФС абяцаюць у бліжэйшы час вынікі тэставання паказаць.

Geary 0.2

Электронная пошта - яшчэ больш старажытная тэхналогія, чым Linux. На дадзены момант паштовых кліентаў для працы з e-mail нават больш, чым дыстрыбутываў GNU/Linux на Distrowatch.com.

І такая колькасць паштовых праграм - гэта хутчэй карысць, чым праблема. Таму што патрабаванні да паштовых кліентаў ва ўсіх розныя. Адным падабаецца вэб-кліенты накшталт GMail, а для іншых няма нічога лепш кансольнага паштовага монстра Mutt. А моладзь сягоння наогул паспяхова замяняе электронную пошту сацыяльнымі сеткамі, скайпам і мэсэнджэрамі.

Ва ўсёй гэтай арміі паштовых кліентаў адзначым праграму Geary, новая версія якой выпушчана на мінулым тыдні. Хоць на першы погляд нічога такога асаблівага ў гэтай праграме няма.

Прыкладанне Geary цікава тым, што яго ствараюць тыя, хто стварыў і папулярны мэнэджар фатаграфій Shotwell, які на дадзены момант заваяваў месца штатнага праглядніка у рабочым асяроддзі GNOME і дыстрыбутыве Ubuntu. Так што, улічваючы вопыт распрацоўнікаў, варта чакаць у найблізкай будучыні, што і Geary стане штатным прыкладаннем у GNOME і дыстрыбутыве Ubuntu.

Напрыклад, раней у Ubuntu у якасці штатнага паштовага кліента прапаноўваўся Evolution. Потым яго замяніў Thunderbird. Але і "Громаптушка" наўрад ці ўпісваецца ў патрабаванні штатных прыкладанняў для Ubuntu.

А вось Geary вельмі нават і ўпісваецца. Гэта легкаважная праграма для асяроддзя GNOME 3, а такім чынам і для Unity. Яе інтэрфейс рэалізаваны пры дапамозе бібліятэкі GTK3+. Распрацоўнікі імкнуцца стварыць багаты па магчымасцях, але просты ў выкарыстанні прадукт. Не дзіўна, што гатовыя ўсталявальныя пакеты пакуль даступныя толькі для Ubuntu.

На дадзены момант праграма забяспечвае базавыя функцыі для працы з e-mail: стварэнне і прагляд паштовых паведамленняў; адпраўка і атрыманне пошты; падтрымка працы адначасова з некалькімі паштовымі акаўнтамі і інтэграцыя з паштовымі web-сэрвісамі, такімі як Gmail; падтрымка IMAP; падтрымка SSL; сродкі архівавання пошты.

Маецца і WYSIWYG-рэдактар для стварэння паведамленняў з выкарыстаннем разметкі HTML, падтрымкай праверкі правапісу, выбару шрыфтоў, выдзялення колерам, устаўкай спасылак і г.д. Магчымасць кіравання праз гарачыя клавішы таксама прысутнічае.

Пакуль адсутнічае дрэвападобны прагляд паведамленняў у абмеркаваннях. Але ў наступных версіях такі рэжым прагляду абяцаюць укараніць.

Blender 2.64

3 кастрычніка 2012 г. адбыўся рэліз лепшага на дадзены момант вольнага прыкладання для трохмернага мадэлявання і анімацыі Blender за нумарам 2.64.

Blender - праект не новы і ў сваім развіцці чымсьці нагадвае Linux Лінуса Торвальдса. Спачатку гэта было прыкладанне для энтузіястаў і аматараў 3D-графікі. А цяпер гэта складаная праграма, навіны кожнай версіі якой малазразумелыя тым, хто не займаецца прафесійна 3D-графікай.

Версія Blender 2.64 - гэта важная вяха ў развіцці праекта. Па словах распрацоўшчыкаў яны пастараліся стварыць поўны тэхналагічны цыкл для вытворчасці камп'ютэрнай графікі. Напрыклад, механізм захопу руху цяпер падтрымлівае планарны захоп, здымку на фоне зялёнага экрана і новы рэдактар масак.

Але для неспрактыкаваных ў тэхналогіях трохмернай графікі шматлікія магчымасці Blender прасцей ацаніць, паглядзеўшы дэманстрацыйны кароткаметражны фільм "Tears of Steel", які быў створаны выключна з дапамогай гэтага пакета камп'ютэрнай графікі і прадстаўлены за тыдзень да выхаду Blender 2.64. Фільм уяўляе сабой ужо гульнявы, а не анімацыйны, як тое было раней, фільм з жывымі акцёрамі.

Хоць у якасці крытыкі трэба сказаць, што фільм "Tears of Steel" ў большай ступені - тэхналагічная дэмка, дзе мастацкая самабытнасць твора не прадугледжана, як, напрыклад, гэта было ў самым першым свабодным мультфільме "Мары сланоў".

Міхаіл АСТАПЧЫК