З выходам першай стабільнай версіі мультымедыйнага фрэймворка GStreamer распавядзем аб гэтым праекце больш падрабязна, так як мы пра яго ў "Кампутарных вестках" практычна ніколі не пісалі. Большая ж частка агляду будзе прысвечана эпічным развагам на тэму простасці кампутарных прыкладанняў на прыкладах GNOME 3.6 і Slackware 14, якія толькі што выйшлі.

GStreamer 1.0

На мінулым тыдні адразу некалькі адкрытых праектаў выйшлі са знамянальным нумарам версіі 1.0 - мабільная аперацыйная сістэма Open WebOS, а таксама мультымедыйныя бібліятэкі FFmpeg і GStreamer.

Пра Open WebOS мы нядаўна казалі, і дадаць да гэтага пакуль няма чаго. Набору мультымедыйных бібліятэк FFmpeg мы таксама не раз надавалі ўвагу. А вось пра мультымедыйны фрэймворк Gstreamer практычна нічога не распавядалася.

Аднак Gstreamer - гэта важная мультымедыйная падсістэма сучасных сістэм GNU/Linux. Напрыклад, працоўнае асяроддзе GNOME з'яўляецца асноўным карыстачом гэтай тэхналогіі. Таксама зусім нядаўна ў кодавую базу Firefox дададзена эксперыментальная падтрымка GStreamer ў якасці бэкэнда для прайгравання аўдыё і відэа элементаў HTML5.

Асноўнае прызначэнне бібліятэк GStreamer - гэта прадастаўленне прыкладанням магчымасці кіраваць разнастайнымі тыпамі мультымедыйных дадзеных. Мы ўжо даўно жывём у час паўсюднага выкарыстання мультымедыя-інфармацыі, якая прадстаўлена мноствам мультымедыйных фарматаў відэа і аўдыё. GStreamer - гэта бібліятэка для апрацоўкі ўсёй гэтай мультымедыйнай разнастайнасцю, якая прапануе прыкладанням абстрактны праграмны пласт для працы з гэтымі дадзенымі. У выніку прыкладанням, заснаваных на GStreamer, не трэба самім клапаціцца аб падтрымцы канкрэтных тыпаў мультымедыя.

Канкрэтныя задачы апрацоўкі відэа і аўдыё ў GStreamer вырашаюцца пры дапамозе плагінаў. Асноўныя плагіны распаўсюджваюцца ў базавых пакетах gst-plugins-base. Таксама ёсць наборы дадатковых плагінаў gst-plugins-good, gst-plugins-bad і gst-plugins-ugly, дзе яны падабраны ў залежнасці ад узроўню падтрымкі, ліцэнзій і прынцыпу распаўсюджання. Ёсць і плагіны, якія распаўсюджваюцца асобнымі вытворцамі. Ўстаноўка дадатковых gst-plugins - гэта звычайна першая справа, якую выконваюць карыстальнікі Ubuntu.

GStreamer мае аналаг shell пад назвай gst-launch для працы з мультымедыйнымі дадзенымі з дапамогай скрыптоў. Вось, як, напрыклад, выглядае скрыпт, які ўяўляе сабой найпросты аўдыяплэер, што грае файл "simple.mp3":

$ gst-launch-0.10 filesrc location = "simple.mp3" ! decodebin ! alsasink 

Версія 1.0, якая выйшла на мінулым тыдні, утрымлівае шмат кардынальных змен на ўзроўні API ў параўнанні з папярэднімі версіямі фрэймворка. Гэта значыць, што новая версія будзе несумяшчальная з бягучымі прыкладаннямі, якія выкарыстоўваюць GStreamer. Гэтак жа патрабуецца перапісваць па-новаму і плагіны.

Аднак версію 1.0 можна ўсталёўваць паралельна з папярэднімі версіямі, і яны не будуць ніяк канфліктаваць. Таксама асаблівасцю першай версіі з'яўляецца поўная стабілізацыя праграмных і бінарных інтэрфейсаў API і ABI.

Асноўныя функцыянальныя змены першай версіі:

• пераход на новую архітэктуру арганізацыі буферызацыі і кіравання памяццю;
• перароблены код захопу відэа і гуку, у які дададзены новыя механізмы захопу;
• забяспечана пачатковая падтрымка інтэрфейсаў апаратнага дэкадавання відэа VAAPI і VDPAU, а таксама OpenMax IL API, што выкарыстоўваецца на ўбудавальных платформах;
• перакід сціснутага гуку на прылады прайгравання, што дазваляе, напрыклад, выкарыстоўваць гарнітуры і гукавыя карты з інтэрфейсам USB, якія маюць сродкі апаратнага дэкадавання MP3 і AAC.

GNOME 3.6

Прайшло ўжо паўтара года з моманту першага выхаду працоўнага асяроддзя GNOME 3. Восеньская версія GNOME 3.6, якая з'явілася на мінулым тыдні, дазваляе, на мой погляд, зрабіць ужо аб'ектыўныя высновы аб развіцці гэтага графічнага асяроддзя.

Гэтыя паўтара года былі для распрацоўнікаў GNOME зусім не салодкімі. Крытыка ў адрас праекта гучала вельмі моцная - асабліва з боку Лінуса Торвальдса, чый аўтарытэт беспярэчны.

Але, вядома ж, распрацоўшчыкі GNOME былі да гэтага гатовыя. Хоць бы і таму, што яшчэ не забыты прыклад графічнага інтэрфейсу KDE 4, які таксама спачатку моцна крытыкавалі. А цяпер шмат да яго вярнуліся (у тым ліку і аўтар гэтага агляду).

Але сутнасць праблем у KDE 4 і GNOME 3 усё ж розная. Калі інтэрфэйс KDE 4 спачатку крытыкаваўся за маруднасць і нестабільнасць працы, то ў выпадку GNOME 3 крытыцы падвяргаецца сама канцэпцыя рабочага асяроддзя.

Асноўная ідэя GNOME 3 - гэта як мага больш спрасціць працу карыстальніка ў гэтым працоўным асяроддзі, схаваць ад яго складанасці налады і канфігурацыі сістэмы. Але гэта імкненне да спрашчэнства выклікала і раздражненне ў шматлікіх былых карыстальнікаў GNOME 2, якія цяпер для сябе лічаць больш прымальным ў плане функцыянальнасці XFCE.

Больш глыбокай прычынай праблем, звязаных з непрыманнем новага "Гнома", я б назваў жаданне распрацоўшчыкаў GNOME, што называецца, пасядзець на двух крэслах адразу - гэта значыць бачыць GNOME не толькі на класічных ПК, але і на мабільных прыладах. Пра гэта як раз і сведчыць імкненне як мага больш спрасціць працу карыстальніка з GNOME 3.

Але, як паказвае жыццё, практыка сядзення на двух крэслах рэдка бывае паспяховай. Калі казаць аб універсальных інтэрфейсах, якія былі б аднолькавыя і для мабільных прылад, і для працоўнай станцыі, то тут нават у Apple пакуль яшчэ нічога няма. Хоць менавіта таму праект GNOME і варта пахваліць за працу ў напрамку уніфікацыі мабільнага і дэсктопнага інтэрфейсаў.

Цікавым следствам спрашчэльніцкіх ідэй GNOME 3 стала тое, то што гэты праект пачаў разглядацца як тэхналагічная база для стварэння новых графічных асяроддзяў. Ужо напісаны Ubuntu Unity, Cinnamon (аб якім мы як раз пісалі мінулы раз), кітайская абалонка Deepin, Pantheon Shell.

Так што казаць аб правале трэцяга "Гнома" не прыходзіцца. Карыстальнікі могуць выбраць тое, што адказвае іх патрэбам, і ў выніку лепшыя дэсктоп-асяроддзі выжывуць.

Думаю, што менавіта да выхаду гэтай восеньскай версіі 3.6 ўсе карыстачы ўжо свой суб'ектыўны выбар канчатковы зрабілі - заставацца або сыходзіць з "Гнома". Тым больш што змены GNOME 3.6 наўрад ці прымусяць "адшчапенцаў" вярнуцца назад.

Напрыклад, спрэчнай можа выглядаць новая арганізацыя хуткага пераходу да прыкладанняў. Цяпер замест ўкладкі ў верхнім левым куце для доступу да прыкладанняў ў панэль Dash інтэгравана асобная кнопка.

У мабільным стылі зроблены экран блакавання. Падчас блакавання экрана без уводу пароля даступныя такія функцыі, як змяненне гучнасці і кіраванне прайграваннем мультымедыя кантэнту. Акрамя таго, карыстачу падаецца зводная справаздача аб сістэмных апавяшчэннях, якія паступілі падчас блакавання экрана.

Усплывальныя паведамлення зараз з'яўляюцца знізу ў форме банэраў, выбудаваных ў чаргу. Для хуткага закрыцця апавяшчэнняў дададзена асобная кнопка.

GNOME 3 - гэта не толькі працоўны графічны інтэрфейс, але і набор праграм для базавых задач. У гэты набор уваходзяць файлавы мэнэджар, браўзэр, паштовы кліент і іншыя прыкладанні.

У GNOME 3.6 істотныя змены зведаў штатны файлавы мэнэджар Nautilus, у якім быў здзейснены чарговы крок у бок спрашчэння. Дададзена новая рэалізацыя панэлі інструментаў і бакавы панэлі.

З набору прыкладных праграм GNOME увагі заслугоўвае праграма Boxes. Утыліта Boxes прызначана для стварэння і выдалення віртуальных машын, як на лакальным ПК, так і для падлучэння да выдаленым машынам. У Boxes, на думку яго стваральнікаў, можна з мінімальнымі намаганнямі падрыхтаваць працоўную віртуальную машыну, не задумваючыся пра наладу і выкарыстоўваны гіпервізар. Для арганізацыі эфектыўнага доступу да графічных прыкладанняў на знешняй віртуальнай машыне падтрымліваецца пратакол SPICE. Для запуску лакальных віртуальных асяроддзяў выкарыстоўваецца KVM і Qemu.

Slackware GNU/Linux 14.0

Не толькі ў праекце GNOME імкнуцца да простасці. У свеце GNU/Linux існуе яшчэ адзін прыклад простага жыцця з кампутарнымі тэхналогіямі. Як гэта ні парадаксальна, такім прыкладам простасці з'яўляецца дыстрыбутыў Slackware, які мае рэпутацыю сістэмы для суровых рускіх фізікаў.

Аднак у адрозненне ад GNOME, дзе пад прастатой разумеецца простая праца карыстальніка, Slacware імкнецца да простай пабудовы сістэмы. Заснавальнік кампаніі Slackware Linux, Inc.и нязменны лідэр праекту Патрык Фолкердынг пры стварэнні сістэмы кіраваўся прынцыпам KISS (Keep it simple, stupid - "не ўскладняй, тупень"). Ядро, сістэмныя і прыкладныя праграмы збіраюцца як ёсць без усялякай дадатковай дапрацоўкі, патчаў і мыліц. Сістэма мае немудрагелісты ўсталёўшчык і такі ж няхітры мэнэджар пакетаў, які нават залежнасці не правярае. А некаторых прыкладанняў, як, напрыклад, усё таго жа асяроддзя GNOME, у дыстрыбутыве няма наогул, так як Фолкердынгу лянота яго збіраць.

Як вядома, простае жыццё спрыяе доўгажыхарству. Гэта ўсім сваім існаваннем і пацвярджае дыстрыбутыў Slackware. Сістэма Фолкердынга з'яўляецца адной з самых доўгажывучых. Яшчэ GNOME не было, а дыстрыбутыў Slackware ўжо быў. Яго першая версія з'явілася 19 гадоў таму назад. А на мінулым тыдні выйшла новая версія Slackware Linux пад нумарам 14.0.

Трэба сказаць, што нумарацыя версій дыстрыбутыва цяжка назваць лагічнай і зразумелай. Напрыклад, пятай і шостай версіі ў гісторыі дыстрыбутыва не было наогул. А папярэдняя версія мела нумар 13.37.

Натуральна ў сілу прынцыпу KISS і ляноты Фолкердынга чакаць нейкіх кардынальных навін і ў гэтай новай версіі не прыходзіцца. Змяненні звязаны проста з новымі версіямі сістэмнага і прыкладнага ПЗ, якое ўваходзіць у склад дыстрыбутыва - Linux 3.2.29, GCC 4.7.1, Xorg 1.12.3, KDE 4.8.5.

Але не варта глядзець на Slackware, як на пацешны гістарычны рарытэт. Па-першае, дыстрыбутыў нядрэнна глядзіцца ў рэйтынгу на Distrowatch.

Па-другое, на яго аснове створана велізарная колькасць вытворных сістэм. Гэта, напрыклад, Slax, Zenwalk, Vector Linux і іншыя.

Па-трэцяе, у рамках праекта ARMedslack развіваецца порт Slackware для архітэктуры ARM, распрацоўшчыкі якога выпусцілі рэліз Slackware ARM 14.0. У новай версіі Slackware ARM дададзена падтрымка мінікампутараў Raspberry Pi.

Міхаіл АСТАПЧЫК