З дапамогай чарговай штотыднёвай падборкі свежага вольнага ПЗ можна вырашыць нямала практычных задач: лёгка наладзіць сістэмны манітор Conky, стварыць "жывую" усталявальную флэшку, управіцца з файламі на ПК або серверы з дапамогай падручных вэб-тэхналогій і весці сакрэтны асабісты дзённік. Таксама адзначым арыгінальнае ўвасабленне ката Шродынгера - дыстрыбутыў Fedora 19.

Настройка сістэмнага манітора з Conky Manager

Любая аперацыйная сістэма мае ў сваім складзе штатны сістэмны манітор, які дазваляе адсочваць шмат паказчыкаў работы сістэмы: выкарыстанне CPU і памяці, запаўненне дыскаў, хуткасць сеткі і г.д. Але многім хацелася б больш развітых сродкаў сістэмнага маніторынгу, чым прадастаўляецца стандартным прыкладаннем. І ў дыстрыбутывах GNU/Linux такія сродкі ёсць, як, напрыклад, Conky.

Манітор Conky, вядома ж, усім добры. Праграма можа адсочваць вялікую колькасць сістэмных параметраў. Яна падтрымлівае разнастайныя візуальныя тэмы і, дзякуючы немалой колькасці налад, гарманічна глядзіцца на любым працоўным стале.

Хіба што ўся налада вырабляецца выключна праз рэдагаванне спецыяльнага канфігурацыйнага файла conkyrc. І хоць у Сетцы поўна гатовых канфігурацыйных файлаў для Conky, графічны наладчык для многіх карыстальнікаў быў бы не лішнім.

І такі графічны наладчык ёсць. Ён завецца Conky Manager, апошняя версія якога мае нумар 1.1.0.1. Гэта графічны інтэрфейс для кіравання канфігурацыйнымі файламі Conky, які дае магчымасці для запуску і прыпынку сістэмнага манітора, выбару і змены візуальных тэм Conky.

У камплект з Conky Manager ўваходзіць некалькі тэм, якія можна абраць у галоўным акне праграмы (прычым можна іх усталяваць нават некалькі адразу). Ва ўкладцы Edit тэмы можна індывідуальна наладжваць на ўзроўні асобных віджэтаў.

Пры ўсталёўцы Conky Manager у хатнім каталозе карыстальніка будзе створаны каталог ~/conky-manager/themes, куды можна дадаваць новыя тэмы. Для гэтага тут трэба стварыць асобны каталаг і падкаталог config, куды перакінуць канфігурацыйны файл тэмы. А таксама для поўнай адпаведнасці магчымасцям Conky Manager сюды варта дадаць скрыншот тэмы і файл з аўтарскай інфармацыяй.

Пакеты Conky Manager ў цяперашні час даступныя ў Launchpad для Ubuntu і вытворных (Linux Mint, і г.д.).

sudo apt-add-repository ppa:teejee2008/ppa
sudo apt-get update
sudo apt-get install conky-manager

UNetbootin для стварэння "жывых" флэшак

Запіс усталявальнага "жывога" ISO-вобраза дыстрыбутыва Linux на флэшку - даволі распаўсюджаная задача. Я, напрыклад, ужо даўно не карыстаюся CD-прывадам для ўстаноўкі або абнаўлення сістэмы. Для вырашэння гэтай задачы існуе нямала праграм. UNetbootin - адна з іх ліку.

UNetbootin (Universal Netboot Installer) - гэта вольная ўтыліта для стварэння Live USB з ISO-вобразаў дыстрыбутываў Linux/BSD. Гэтая ўтыліта кросплатформавая, і яе зборкі маюцца для Windows, Linux і MacOS. Апошняя нядаўняя версія праграмы - UNetbootin 585.

З карысных уласцівасцяў UNetbootin можна назваць не дэструктыўную інсталяцыю ISO-вобраза на флэшку, калі не робіцца яе перафарматаванне, і флэшку з усталяванай Live-сістэмай можна працягваць выкарыстоўваць як звычайны зменны носьбіт інфармацыі.

Працаваць з UNetbootin проста: выбраць ISO-вобраз, выбраць флэшку і націснуць OK. Таксама UNetbootin мае вялікі спіс загадзя прыгатаваных ISO-вобразаў папулярных сістэм, якія можна загрузіць праз Сетку непасрэдна з самой праграмы.

Я, напрыклад, з дапамогай UNetbootin стварыў Live-USB апошняй версіі "Фядоры". А некаторыя гарачыя галовы выкарыстоўваюць UNetbootin нават для стварэння загрузных флэшак з Windows XP/7, хоць, вядома, гэты спосаб нельга назваць стандартным для UNetbootin і адобраным ў Microsoft.

RedNotebook для лакальных дзённікаў

Цяпер прынята весці свае асабістыя дзённікі ў публічным анлайн-рэжыме на спецыяльных сайтах-блогах. Але ёсць і "старамодныя" спосабы вядзення дзённіка ў афлайн-рэжыме выключна для сябе пры дапамозе спецыяльных праграм. Напрыклад, для такога афлайн-дзённіка добра можа падысці прыкладанне RedNotebook.

З выгляду RedNotebook - практычна натуральны Livejournal. Тут ёсць каляндар, воблака тэгаў, поле для пошуку і сама стужка дзённікавых запісаў.

RedNotebook працуе ў дзвюх рэжымах: рэдагаванне і прагляд. Пры працы ў рэжыме рэдагавання даступна базавае фарматаванне тэксту, стварэнне спасылак, ўстаўка малюнкаў, тэгаў. Падтрымліваецца разметка Markdown.

У RedNotebook ёсць таксама гатовыя шаблоны запісаў - кантакты, званкі, паездкі, сустрэчы і г.д. Да ўжо гатовым шаблонам можна стварыць свае ўласныя.

Ёсць магчымасць стварыць рэзервовую копію свайго дзённіка. Таксама прысутнічае экспарт запісаў у PDF, HTML, Latex.

Такія дзённікі, як RedNotebook, прайграюць вэб-варыянтам ў тым, што да анлайн-дзённікам ёсць доступ з любога кампутара, падлучанага да Сеткі. Затое да дзённіка RedNotebook не маюць доступу розныя сістэмы сачэння тыпу PRIZM. Хоць пры гэтым дадатковая опцыя ў RedNotebook для шыфравання запісаў зусім не перашкодзіла б.

RedNotebook - прыкладанне кросплатформавае. Маецца руская лакалізацыя. Вага ўсталёўшчыка праграмы ў залежнасці ад АС складае да 30 мегабайт. Апошняя версія з выпраўленнямі памылак 1.7.2.

Файлавы менеджэр Fire Commander

Неяк мы на прыкладзе FTP-клента FireFTP ўжо распавядалі аб браузерных праграмах. Такія прыкладання выконваюцца ў выглядзе пашырэння для браўзэра Firefox.

Fire Commander - яшчэ адно такое прыкладанне. Гэта пашырэнне для браўзэра ўяўляе сабой традыцыйны дзвюхпанельны файлавы мэнэджэр. Можа спатрэбіцца прыхільнікам працы з файламі ў дзвюхпанельным рэжыме, у сістэмах, дзе, напрыклад, злы адмін не дае ўсталяваць Total Commander.

А магчымасцяў Fire Commander дае дастаткова, нягледзячы на тое, што важыць пашырэнне каля 100 кілабайт. З яго дапамогай можна здзяйсняць асноўныя маніпуляцыі з файламі і каталогамі: капіраванне, перамяшчэнне, выдаленне, перайменаванне, стварэнне. Fire Commander працуе з ZIP архівамі, падтрымлівае запуск каманднага радка. У праграме маецца ўбудаваны прагляднік для тэкставых файлаў і малюнкаў. Знешнія прыкладання для распаўсюджаных тыпаў файлаў могуць быць таксама настроены.

Для працы мышкай у Fire Commander магчымасцяў не шмат, і, напрыклад, drag-n-drop не працуе. Гэта клавіятурны файлавы мэнэджэр, і працуюць усе стандартныя клавішы: F1 - дапамога, F2 - перайменаванне, F3 - прагляд, F4 - рэдактар, F5 - капіяванне, F6 - перасоўванне, F7 - стварэнне каталогаў, F8 - выдаленне. Поўны набор усіх клавішных спалучэнняў можна паглядзець на спецыяльнай старонцы.

Распрацоўка пашырэння вядзецца пастаянна і бягучая версія праграмы - Fire Commander 0.3.6.

Серверны файл-мэнэджэр AjaXplorer

За кампанію да папярэдняга файлавага мэнэджару варта далучыць і яшчэ адзін сродак для працы з файламі на аснове вэб-тэхналогій. Гэта набор скрыптоў AjaXplorer, які прызначаны для арганізацыі на вэб-хостынгу файлавай гаспадаркі, з доступам да яго праз звычайны браўзэр. Як і многія іншыя вэб-прыкладанні, AjaXplorer напісаны з выкарыстаннем HTML, PHP, AJAX і JavaScript.

Карыснай фішкай AjaXplorer, на мой погляд, можна назваць шматкарыстальніцкі рэжым працы. Таму з дапамогай гэтага набору скрыптоў можна лёгка арганізаваць размежаванны доступу да файлаў на серверы.

З астатніх магчымасцяў AjaXplorer можна назваць наступныя функцыі:

• базавыя аперацыі з файламі - стварэнне, перайменаванне, капіраванне, перамяшчэнне, выдаленне, запампоўка файлаў ці каталогаў;
• рэжым drag-n-drop, падтрымка клавішных спалучэнняў;
• мультызагрузка файлаў;
• рэдагаванне файлаў з падсветкай кода;
• анлайн прагляд малюнкаў, праслухоўванне MP3-файлаў;
• праца з архівамі zip;
• кошык выдаленых файлаў з магчымасцю аднаўлення;
• модульная архітэктура, якая дазваляе пашыраць базавы набор скрыптоў.

Маецца таксама мабільны кліент для Android, які, праўда, не валодае пакуль яшчэ усімі магчымасцямі працы праз звычайны браўзэр.

AjaXplorer перажыў нядаўна абнаўленне да пятай версіі. У цяперашні час выходзяць мінорныя версіі AjaXplorer з выпраўленнем памылак, і тым, хто яго ўжо выкарыстоўвае, пакуль, напэўна, не варта спяшацца з абнаўленнем.

Fedora 19 "Кот Шродынгера"

Fedora Project выпусціла новую версію АС з адкрытым кодам Fedora 19, пад кодавай назвай "Schr?dinger's Cat". І з гэтай назвай адбыўся невялікі канфуз. З-за спецыфічных знакаў у назве новага дыстрыбутыва, абнаўленне ядра прыводзіла да стварэння няправільнага grub2.cfg, у выніку чаго загрузка была немагчымая. Выправіць праблему атрымалася праз нейкую хітрасць, і пасля гэтага распрацоўшчыкі, здаецца, заракліся даваць нестандартныя назвы новым версіям сістэмы.

Дыстрыбутыў Fedora раней быў у першую чаргу цікавы тым, што утрымліваў заўсёды самыя свежыя версіі прыкладнога і сістэмнага ПЗ, аж да бэта-версій. Але цяпер, калі ёсць ролінг-дыстрыбутывы і Launchpad для Ubuntu, гэта ўжо не так актуальна.

Галоўнай жа асаблівасцю Fedora з'яўляецца тое, што гэта практычна бэта-версіі Red Hat Enterprise Linux, па якіх можна меркаваць аб будучай сістэме RHEL 7. Напрыклад, у Fedora 19 адмовіліся ад выкарыстання базы дадзеных Oracle MySQL і перайшлі замест яе на Maria DB. Адважнае рашэнне, хоць пры гэтым пакеты з MySQL ўсё роўна застануцца даступныя ў якасці дадатковай опцыі.

Для рускамоўных карыстальнікаў цікавасць уяўляе RFRemix 19. Гэта Fedora 19, у якім былі выпраўленыя недахопы сістэмы, спароджаныя амерыканскім патэнтным заканадаўствам: дададзеныя кодэкі мультымедыя, палепшана падсістэма рэндэрынгу шрыфтоў. Яшчэ RFRemix адрозніваецца палепшанымі параметрамі рускамоўнай лакалізацыі.

Міхаіл АСТАПЧЫК