Новая версія мабільнай Linux-сістэмы Android 4.2 патрабуе да сабе разважлівага крытычнага разгляду, што ў першую чаргу мы ў гэтым аглядзе Open Source і зробім. Таксама, як прыклады метадаў развіцця альтэрнатыўных "Андроіду", разгледзім рэдактар электронных кніг Sigil і неўвядальную сістэму OpenBSD.

Google Android 4.2

Мабільная АС Android прадоўжвае заваёўваць свет. На мінулым тыдні была прадстаўлена новая версія гэтай сістэмы пад нумарам 4.2, але пры гэтым са старым кодавым імем Jelly Bean. Гэта значыць, што па сутнасці было прадстаўлена ўдасканаленне папярэдняй версіі.

Агляды для спажывальнікаў, дзе на прыгожых малюнках з прыгожымі дзяўчатамі паказаны фішкі другой частцы Jelly Bean, упэўнены, многія ўжо бачылі. Цяпер прыйшоў час паглядзець на Android 4.2 суровым позіркам лінуксоіда і прыхільніка ВПЗ. Усё ж не забываем, што "Андроід" - гэта аперацыйная сістэма на аснове ядра Linux і адкрытых тэхналогій Java.

Хаця Android пры гэтым моцна адрозніваецца ад звыклых Linux-сістэм. Напрыклад, у якасці графічнай падсістэмы тут не выкарыстоўваецца традыцыйны X-сервер.

Ёсць свая спецыфіка ў Android і ў дачыненні да адкрытасці. Па праўдзе кажучы, калі быць педантам вольнага софту, то Android трэба называць не вольным, а ліберальным праграмным забеспячэннем, так як распрацоўнікі сістэмы вельмі ліберальна настроены ў дачыненні да прапрыетарнага ПЗ. Зачыненыя кампаненты прысутнічаюць і на ўзроўні ядра, і на ўзроўні карыстацкіх сэрвісаў і праграм. Так, напрыклад, праграмныя кампаненты, якія забяспечваюць працу сэрвісаў Google адкрытымі не з'яўляюцца.

Такім чынам, не прыходзіцца казаць аб тым, што большасць карыстальнікаў могуць тут жа спампаваць, сабраць і ўсталяваць новую версію сістэмы сабе на свае прылады. Таму аб'яву аб выхадзе Android 4.2 правільней назваць не выпускам новай версіі Jelly Bean, а толькі прэзентацыяй чарговых магчымасцяў сістэмы і новых "гугладэвайсаў" на яе аснове.

У абноўленым Jelly Bean зараз афіцыйна прысутнічае шматкарыстальніцкі рэжым працы. Хоць гэты рэжым існаваў і ў мінулых версіях "Андроіда" у выглядзе недакументаванай магчымасці. Пры жаданні ў Сетцы можна знайсці інструкцыі па актывацыі гэтай магчымасці.

Зараз, з выхадам Android 4.2, шматкарыстальніцкі рэжым даступны, як гаварыцца, "са скрыні". Мабільная прылада можа захоўваць у сабе некалькі уліковых запісаў карыстальнікаў і хутка перамыкацца паміж імі. У гэтым рэжыме маецца галоўны карыстач-адміністратар, якому даступныя ўсе налады і магчымасць усталёўкі і выдалення праграм. Астатнія карыстальнікі маюць доступ толькі да базавага набору мінімальных установак - узровень яркасці, актывацыя бесправадных сетак, кіраванне гукам.

Зноў такі, калі быць педантам лінуксоідам, то гэты шматкарыстальніцкі рэжым нельга назваць паўнавартасным, як на сапраўдных Linux-сістэмах. У сапраўдным шматкарыстальніцкім рэжыме карыстальнікі маюць значна больш праў пры ўсталёўцы прыкладанняў. І рэжым "адміністратара" на Android-прыладзе - гэта зусім не тое ж самае, што і карыстальнік root ў Unix.

У рэшце рэшт, паўнавартасны рэжым multi-user мяркуе магчымасць адначасовага доступу і працы карыстальнікаў у сістэме. Вось як, напрыклад, на сайце "КВ", калі карыстальнікі al і mike могуць адначасова пакінуць каментар да артыкула карыстальніка adam. А вось "гуглафон" некалькі чалавек могуць выкарыстоўваць толькі ў парадку, так бы мовіць, жывой чаргі.

Трэба сказаць, што прэзентацыя рэжыму multi-user ў новым "Андроідзе" не абышлася без драматызму, як заўсёды звязанага з патэнтамі. Аглядальнікі новых прылад выявілі гэты рэжым толькі ў планшэтах, а новенькі смартфон LG Nexus 4, які таксама будзе працаваць на Android 4.2, гэтую функцыю не атрымаў.

Аказваецца, існуе патэнт на шматкарыстальніцкі рэжым працы менавіта ў тэлефонах. І належыць гэты патэнт кампаніі Nokia, якая з нядаўніх часоў з'яўляецца практычна філіялам "Майкрасофт". І журналісты выказалі здагадку, што адсутнасць рэжыму multi-user ў LG Nexus 4 абумоўлена асцярогамі Google, што з боку Nokia могуць з'явіцца патэнтавыя прэтэнзіі.

Гэтыя меркаваньні апынуліся неабгрунтаванымі. У Nokia сапраўды ў свой час падавалі патэнтавую заяўку на рэжым multi-user для тэлефонаў. Але ў кампаніі не збіраюцца прад'яўляць прэтэнзіі іншымі вытворцамі тэлефонаў па рэалізацыі гэтага рэжыму. І адсутнасць шматкарыстальніцкага рэжыму ў смартфоне LG Nexus 4 тлумачыцца больш практычнымі меркаваннямі: смартфон - больш індывідуальная рэч, чым той жа планшэт, які, напрыклад, часта выкарыстоўваецца як гульнявая прыстаўка для ўсіх членаў сям'і.

Дарэчы, у апошні час назіраецца рэгулярнае з'яўленне мабільных гульнявых кансоляў на базе "Андроід". Напрыклад, шмат размоў ідзе аб прыстаўцы Ouya на базе чыпа Nvidia Tegra 3 пад кіраваннем Android OS, якая з'явілася на "Кікстартару". Прыстаўка будзе каштаваць усяго 100 даляраў і пастаўляцца з Android Jelly Bean.

У гэтым прыставачным дачыненні цікава з'яўленне ў новай версіі Jelly Bean падтрымкі стандарту Miracast. Пратакол забяспечвае магчымасць струменевай бесправадной перадачы відэа з Android-прылады на дысплеі высокай выразнасці.

З навінак карыстацкага інтэрфейсу трэба адзначыць пашыраныя магчымасці панэлі паведамленняў. Павялічана колькасць прыкладанняў, якія падтрымліваюць выклік дзеянняў з вобласці апавяшчэнняў. Напрыклад, можна адразу з апавяшчэння адказаць на SMS або ператэлефанаваць, не выклікаючы спецыяльную праграму.

Дададзены новы кіраўнічы жэст - патройны клік пальцам. На дадзены момант ён прыводзіць да павелічэння памеру ўсіх элементаў на экране. У далейшым гэты патройны клік, думаю, "абрасце" новымі функцыямі.

У Android 4.2 дададзены магчымасці, якія раней забяспечваліся асобнымі праграмамі. Гэта, напрыклад, сферычная фотаздымка. Гэта і метад набору тэксту слізгаценнем, не адрываючы палец ад экрана. Пашыраны магчымасці прыкладання Google Now, што забяспечвае падказкі карыстачу ў залежнасці ад навакольнай сітуацыі. Так у новай версіі Google Now з'явіліся такія падказкі, як знаходжанне паблізу папулярных месцаў для фатаграфавання, месцаў для адпраўкі пошты і г.д.

Я б адзначыў з'яўленне ў сістэме нешта накшталт антытраянскага функцыяналу. Бо ў "Андроід" можна ўсталёўваць праграмы з невядомых і небяспечных крыніц. Цяпер, загрузіўшы якую-небудзь праграму з Сеткі, карыстальнік зможа тут жа праверыць яе на бяспеку.

Sigil 0.6

Калі казаць пра больш традыцыйнае, класічнае вольным праграмнае забеспячэнне, то прыкладам такога ПЗ з'яўляецца рэдактар электронных кніг Sigil. Абнаўленне гэтага праекта таксама адбылося на мінулым тыдні.

Sigil - гэта не "Андроід". У тым сэнсе, што без усялякіх затрымак вы можаце загрузіць апошнюю версію праграмы, сабраць, атрымаць яе ў гатовым выглядзе і тут жа пачаць працаваць.

У свой час мы падрабязна спыняліся на гэтым прыкладанні. Аднак з тых часоў адбыліся некаторыя змены ў праекце. З цягам часу ён быў перададзены распрацоўнікам каталагізавальніка электронных кніг Calibre. І новыя распрацоўшчыкі зрушылі акцэнты ў развіцці гэтай праграмы у другі бок.

Першапачаткова Sigil развіваўся як WYSIWYG-рэдактар кніг фармату EPUB. Дадзены фармат ўяўляе сабой семантычную надбудову над фарматам HTML. Прасцей кажучы, Sigil быў чымсьці накшталт MS FrontPage - толькі для фармату электроннай літаратуры.

Цяпер новыя распрацоўшчыкі праграмы менш надаюць увагі магчымасцям візуальнага фарматавання. У першую чаргу яны зараз засяродзіліся на аўтаматызацыі руцінных аперацый са зместам і метададзенымі кніг EPUB. Складаючы ўсё навіны новай версіі рэдактара, распрацоўшчыкі выказалі агульную ідэю змен, як "хай ўсю тупую і руцінную працу робіць кампутар".

З навін Sigil 0.6 можна адзначыць:

• ўбудаваны генератар табліцы кантэнту TOC;
• сніппеты для паўторна выкарыстоўваных "кавалачкаў" кода;
• выкарыстанне гісторыі буфера абмену;
• лёгкае звязванне файлаў XHTML са стылямі CSS;
• ачыстку ад невыкарыстоўваемых малюнкаў і стыляў;
• і шмат іншага.

OpenBSD 5.2

Аперацыйная сістэма OpenBSD - гэта ўжо прыклад ультракансэрватыўных парадкаў у свеце Open Source. Як раз 1-га лістапада ўбачыў свет выпуск OpenBSD 5.2.

У аснове развіцця гэтай АС ляжыць строгае прытрымліванне прынцыпам POSIX і імкненне стварыць найбольш свабодную і ліцэнзійна чыстую аперацыйную сістэму без кампрамісаў.

OpenBSD - гэта сістэма, дзе татальная мадэрнізацыя не з'яўляецца галоўнай тэмай развіцця. У першую чаргу ўвага надаецца пастаяннаму аўдыту і пераноснасці кода на іншыя платформы.

У гэтым дачыненні OpenBSD супрацьпастаўляе сябе ўжо не толькі прапрыетарным сістэмам, але і дыстрыбутывам GNU/Linux. Як раз гэтаму і прысвечана новая песенька распрацоўнікаў OpenBSD, складаннем якой па традыцыі суправаджаецца кожны выпуск сістэмы.

У гэтай новай вінтажнай песні на бразільскія матывы аўтары іранізуюць над ідэалістам прыхільнікам Linux, які не можа змірыцца з тым, што ёсць праграмы, якія працуюць толькі пад Windows, але сам не супраць, калі ўсе праграмы працуюць толькі ў пэўных дыстрыбутывах Linux.

Міхаіл АСТАПЧЫК