Мінулы тыдзень падарыў карыстачам вольнага ПЗ першую стабільную версію вольнага драйвера Nouveau для відэакарт Nvidia. Абнавіўся карпаратыўны дыстрыбутыў Red Hat Enterprise Linux і мабільная платформа CyanogenMod. Таксама праяснілася пазіцыя Canonical з нагоды UEFI.

Nouveau 1.0

Усё ж такі ёсць нешта агульнае ў Лінуса Торвальдса і такога папулярнага палітыка, як расейскі дэпутат Жырыноўскі. Пасівелы Торвальдс нават знешне становіцца падобны на Уладзіміра Вольфавіча. Не кажучы ўжо пра скандальную манеру публічных выступаў, калі абодва не саромеюцца эмоцый у выразах сваіх думак.

Так у ходзе публічнай лекцыі ў Універсітэце Аалто (Фінляндыя) Торвальдс вельмі негатыўна адазваўся аб вытворцу графічных чыпаў карпарацыі Nvidia, назваўшы гэтую фірму адзінай жахлівай кампаніяй, з якой вымушаны мець справу распрацоўнікі Linux. І сваё крытычнае выступленне Торвальдс нават падмацаваў адпаведным жэстам, фатаграфія якога маментальна разашлася па Сетцы.

І гэта не гледзячы на тое, што Nvidia ўваходзіць у склад арганізацыі Linux Foundation, у тым ліку і забяспечвае дабрабыт самога Торвальдса.

А выказацца так з нагоды вядомага вытворцы графічных чыпаў Торвальдсу прыйшлося ў адказ на пытанне дзяўчыны, якая паскардзілася, што на яе наўтбуку ў Linux не працуе тэхналогія Nvidia Optimus, якая дазваляе аўтаматычна перамыкацца паміж відэаадптарамі, арыентуючыся на тое, які ўзровень прадукцыйнасці неабходны сістэме.

Складанасці заключаюцца ў тым, што дадзеная тэхналогія Nvidia Optimus працуе толькі ў Windows 7, і карыстачы Linux пазбаўленыя гэтай магчымасці. Хоць Nvidia шмат разоў заяўляла пра тое, што паўнавартасна падтрымлівае ўсе свае прадукты як пад Windows, так і пад свабодныя платформы.

Калі адкінуць эмоцыі, то рэальнае становішча спраў ва ўзаемадзеянні Nvidia і распрацоўнікаў Linux-сістэм ўвасабляе свабодны відэадрайвера Nouveau. І як раз на мінулым тыдні пасля сямі гадоў распрацовак стаў даступны першы стабільны рэліз гэтага вольнага драйвера для відэакарт NVIDIA.

Усе гэтыя сем гадоў Nvidia ніяк не дапамагала распрацоўцы Nouveau. І большую частку працы ў стваральнікаў Nouveau да гэтага часу займае рэверс-інжынірынг закрытага прапрыетарнага драйвера. Праўда, з іншага боку, можна сказаць, што Nvidia і не замінае ствараць свабодны драйвер, так як рэверс-інжынірынг можа расцэньвацца і як замах на інтэлектуальную ўласнасць кампаніі.

Поспехі Nouveau на гэты момант наступныя. Рэалізавана практычна поўная падтрымка 2D для ўсіх відэакарт Nvidia, пачынаючы з мадэляў серыі Riva TNT і заканчваючы GeForce GTX. У тым ліку падтрымліваецца акселерацыя прайгравання відэа. Па тэстам 2D-графікі Nouveau ідзе практычна ўпоравень з прапрыетарным драйверам.

Іншая справа 3D-графіка. Тут свабодны драйвер значна саступае закрытаму фірменнаму. Кампанія NVIDIA трымае спецыфікацыі кіравання сілкаваннем ў сакрэце, таму распрацоўнікам Nouveau прыходзіцца выкарыстаць збераглівы рэжым працы відэакарт, што прыводзіць да значнага адставання ў прадукцыйнасці.

Таксама і вышэйзгаданая тэхналогія Optimus для пераключэння паміж убудаванай і дыскрэтнай відэакартай не падтрымліваецца ў вольным драйверы. Хаця для большасці тыпаў карт рэалізаваны такія функцыі, як пераход у спячы рэжым і магчымасць працы ў шматманіторных канфігурацыях.

Такім чынам, Nouveau ўяўляе сабой па-ранейшаму больш акадэмічны інтарэс, чым практычны. Роўна як і ў далейшым Nvidia не збіраецца выпускаць падрабязную дакументацыю аб спецыфікацыях сваіх фірмовых відэаадптараў, аб чым быў дадзены адказ прадстаўнікамі кампаніі на эмацыйны выступ Торвальдса.

Ubuntu і UEFI

Працягвае выясняцца і сітуацыя з бяспечнай загрузкай ў новай сістэме ініцыялізацыі абсталявання кампутара UEFI для Linux-сістэм. Гэтая новая сістэма ініцыялізацыі ідзе на змену традыцыйнай тэхналогіі BIOS, якая выкарыстоўваецца яшчэ з мінулага стагоддзя. Рэжым бяспечнай загрузкі з'яўляецца патрабаваннем Microsoft да вытворцаў матчыных платаў, неабходным для запуску аперацыйнай сістэмы Windows 8.

З іншага боку такі рэжым, на думку распрацоўшчыкаў дыстрыбутываў Linux, можа прывесці да цяжкасцяў пры ўсталёўцы гэтых дыстрыбутываў на новае абсталяванне. У прыватнасці кампанія Red Hat мае намер атрымаць сертыфікат для рэжыму бяспечнай загрузкі для Fedora у самой Microsoft. У выніку не трэба будзе дамаўляцца з кожным вытворцам матчыных платаў, і важдацца з уласнымі сертыфікатамі.

Свае погляды на працу UEFI абвясціў яшчэ адзін буйны распрацоўнік Linux-дыстрыбутываў кампанія Canonical, усім вядомая як стваральнік папулярнай сістэмы Ubuntu. Само абмеркаванне гэтага тэхнічнага пытання распрацоўнікі Ubuntu вядуць з кастрычніка мінулага года. І апублікаваная палітыка Canonical ў дачыненні бяспечнай загрузкі з'яўляецца вынікам гэтых кансультацый з партнёрамі кампаніі, тэхнічнай супольнасці і карыстальнікаў.

На дадзены момант Canonical збіраецца дамаўляцца з вытворцамі кампутараў аб уключэнні ўласных сертыфікатаў ў прашыўку UEFI на абсталяванне, дзе будуць предусталёвываць Ubuntu, або якія будуць афіцыйна сертыфікаваныя на сумяшчальнасць з Ubuntu. Што тычыцца прапановы па арганізацыі спецыяльнага сэрвісу ключоў для ўсіх дыстрыбутываў, то ў Canonical не плануе ствараць такі сэрвіс і будуць выкарыстоўваць сертыфікаты толькі для сваіх асабістых патрэб.

Прычым у выпадку прадусталяванай Ubuntu не будзе выкарыстоўвацца загрузнік GRUB2, так як магчымы канфлікт, звязаны з ліцэнзаваннем. Напрыклад, вытворца кампутара з прадусталяванай АС Ubuntu можа не рэалізаваць магчымасць адключэння Secure Boot. А гэта, у сваю чаргу, можа разглядацца як тываізацыя GRUB2, якая адназначна забаронена ліцэнзіяй GPL.

Для ўсіх жа астатніх выпадкаў, калс абсталяванне не з'яўляецца сертыфікаваным на сумяшчальнасць з Ubuntu, у Canonical маюць намер выкарыстоўваць метад Red Hat. Гэта значыць для першапачатковай загрузкі сістэмы будзе выкарыстоўвацца дадатковы загрузнік, завераны ключом Microsoft.

Навіны дыстрыбутываў

Тым часам у Red Hat выпусцілі чарговае абнаўленне шостай галіны камерцыйнага дыстрыбутыва Red Hat Enterprise Linux. Выпуск RHEL 6.3 стаў даступны 21-га чэрвеня.

RHEL - сістэма прамысловага ўзроўню. Таму асноўныя новаўвядзенні RHEL 6.3 звязаны з гнуткасцю і маштабаванасцю пры разгортвання сістэмы на прадпрыемствах - у прыватнасці ў гібрыдным асяроддзі, у якім спалучаюцца фізічныя, віртуальныя і хмарныя архітэктуры.

Так, для прыкладу новых прамысловых магчымасцяў можна сказаць пра з'яўленне ў новай версіі магчымасці плыўнага пераходу да віртуальнага асяроддзя з дапамогай новага інструмента Virt-P2V. З яго дапамогай можна пераўтвараць сістэмы RHEL ці Microsoft Windows, якія працуюць на фізічным абсталяванні, у сістэмы для працы ў якасці гасцявой пад кіраваннем гіпрвізара KVM.

Не варта забываць, што на RHEL "паразітуюць" некалькі іншых сістэм, пачынаючы з Oracle Linux і сканчаючы CentOS. У бліжэйшы час варта чакаць адпаведна і абнаўлення гэтых дыстрыбутываў.

А на самы бліжэйшы час, гэта значыць на 30 чэрвеня, аб'яўлена "кропка замярзання" кодавай базы Debian 7 Wheezy. Пасля чаго працэс пераносу пакетаў з unstable ў testing будзе спынены і пачнецца этап інтэнсіўнага выпраўлення блакавальных рэліз праблем, якіх у цяперашні час налічваецца больш за 700. Фінальны рэліз Debian 7, хутчэй за ўсё, выйдзе ў пачатку восені.

Debian - гэта па-ранейшаму адзін самых папулярных Linux-дыстрыбутываў, у тым ліку і ў Беларусі. Дарэчы адзін з нашых вядомых у мінулыя часы аўтараў "Камп'ютэрных Вестак" Дзмітрый Барадаенка з'яўляецца актыўным удзельнікам супольнасці Debian.

У сярэдзіне чэрвеня ім апублікаваны лекцыі "Пакетаванне для Debian", якія былі прачытаны для кампаніі SaM Solutions ў Мінску. І па дамоўленасці з кампаніяй матэрыялы лекцыі (слайды ў latex-beamer, уключаючы дадатковыя каментары ў латэхаўскім зыходніку) даступныя ўсім жадаючым пад ліцэнзіяй GPL3.

CyanogenMod 7.2

Хацелася б таксама ў гэтым аглядзе адзначыць і выхад незалежнай зборкі платформы Android CyanogenMod 7.2. Хоць гэта ўсяго толькі развіццё версіі Android 2.3, калі ўжо даўно Google выпусціла версію Android 4.

Але CyanogenMod 7.2 можа быць цікавы ўладальнікам не самых новых смартфонаў, на якія ўжо ў сілу састарэлых апаратных магчымасцяў не ўдасца ўсталяваць Android 4. У гэтым дачыненні CyanogenMod 7.2 можа стаць апошняй магчымасцю для некаторых смартфонаў атрымаць сучасны функцыянал і мець на падобных апаратах нават некаторыя магчымасці з чацвёртага "Андроіда". Усяго ж у бягучым стане зборка падтрымлівае 72 розных мадэляў прылад.

Адначасова развіваецца галіна CyanogenMod 9. Гэтая галіна ўжо цалкам заснаваная на Android 4. У сярэдзіне гэтага месяца гэтая версія выйшла на фінальную стадыю распрацоўкі, і, спадзяюся, ужо ў бліжэйшы час мы яе пабачым.

Міхаіл АСТАПЧЫК