Прайшоўшыя сем дзён прадэманстравалі нам значную разнастайнасць тыпаў існуючых аперацыйных сістэм. Завяршылася судовае разбіральніцтва ў дачыненні да мабільнай АС Android. Была выпушчана, нарэшце, класічная Linux-сістэма Fedora17. Працягвае сваё развіццё браўзэрная сістэма Chrome OS. І па-ранейшаму жыва live-сістэма KNOPPIX. Напрыканцы дададзім да гэтых сістэмных навін невялікую аб'яву аб конкурсе вольных гульняў.

Апошні прысуд

З вялікім задавальненнем завяршаем агляд "эпічнага" судовага працэсу Oracle супраць Google з нагоды парушэнняў аўтарскіх правоў у мабільнай АС Android. У амерыканскім федэральным судзе Сан-Францыска адбылася трэцяя частка судовай справы, дзе разглядалася пытанне, якое на гэты раз было важным не толькі для Google, як гэта было ў першых двух частках. Так як англа-саксонская судовая практыка заснавана на прэцэдэнтным праве, то рашэнне, прынятае ў трэцяй частцы суда ў дачыненні да API Java, з'яўляецца значным і для іншых удзельнікаў амерыканскага рынка ПЗ.

Коратка нагадаем папярэднія вынікі гэтага працэсу. Спачатку суд прызнаў Google вінаватай у крадзяжы дзевяці радкоў кода з Java для АС Android. Потым праз некаторы час былі разгледжаны патэнтавыя дамаганні Oracle, якія судом былі прызнаныя неправамернымі і адхілены.

Аднак пасля першага пасяджэння павісла ў паветры пытанне аб праве Google на ўласную рэалізацыю праграмных інтэрфейсаў Java API ў Android. І вось на мінулым тыдні ў выніку асобнага судовага пасяджэння рашэнне з нагоды Java API было вынесена на карысць Google. Суд пастанавіў, што структура, паслядоўнасць і арганізацыя 37 інтэрфейсаў Java API не з'яўляецца інтэлектуальнай уласнасцю кампаніі Oracle.

Такое рашэнне было цалкам прадказальным. У іншым выпадку была б пастаўлена пад сумненне легальнасць стварэння функцыянальных аналагаў многіх праграм і сістэм. Напрыклад, Microsoft, магла б тады пры жаданні засудзіць праект Wine, які з'яўляецца рэалізацыяй Windows API. Таму было цалкам відавочна, што суд не будзе ствараць прэцэдэнт у абарону праграмных інтэрфейсаў.

Fedora 17

Выпуск дыстрыбутыва Fedora 17 з пацешнай назвай "Хот-дог" павінен быў адбыцца яшчэ ў пачатку траўня. Але, як гэта звычайна бывае, выпуск трохі затрымаўся і з'явіўся ў самым канцы месяца.

Дыстрыбутыў Fedora па-ранейшаму з'яўляецца эксперыментальнай пляцоўкай Red Hat і па-ранейшаму прэтэндуе на ролю самага перадавога і наватарскага сярод іншых Linux-сістэм. Тут першымі ўкараняюцца шматлікія навінкі, нягледзячы на тое, што яны могуць мець статус бэта-версіі.

Хаця, шчыра сказаць, у ролю Fedora, як указальнага пальца развіцця ўсіх астатніх дыстрыбутываў, вераць з кожным выпускам ўсё менш людзей. Але ўсё-такі навацыі ў Fedora заслугоўваюць увагі. І з вялікага спісу новаўвядзенняў назаву тры, на мой погляд, важных.

Нягледзячы на крытыку Fedora з боку шматлікіх карыстачоў, у тым ліку і з боку Лінуса Торвальдса, распрацоўнікі дыстрыбутыва працягваюць захоўваць вернасць графічнаму асяроддзю GNOME 3, як асноўнаму інтэрфейсу сістэмы.

У сянаццатай "Фядоры" з'явілася магчымасць выкарыстання GNOME Shell без 3D-драйвераў. Гэта звязана рэарганізацыяй працы падсістэмы вываду на экран. У апошнія версіі 3D-бібліятэк Mesa ўваходзіць драйвер llvmpipe, які дазваляе ажыццяўляць праграмны рэндэрынг 3D-графікі шляхам выкарыстання тэхналогій кампілятара LLVM. І ў Fedora больш ужо не будуць устанаўлівацца састарэлыя 3D-драйвера для старых відэачыпаў i810, r128, savage, sis і інш.

Рэарганізацыі ў гэтым дыстрыбутыве падвергнулася і класічная структура файлавай сістэмы UNIX, якая існуе яшчэ з мінулага стагоддзя. У сістэме паступова ажыццяўляецца перанос усіх выкананых файлаў і бібліятэк з каталогаў /bin, /sbin, /lib ў дырэкторыю /usr - /usr/bin, /usr /sbin, /usr /lib і /usr/lib64. Такая рэарганізацыя павінна уніфікаваць і зрабіць больш лагічным выкарыстанне выкананых файлаў у сістэме.

Яшчэ адной важнай навацыяй Fedora з'яўляецца ўласная сістэма ініцыялізацыі systemd. Гэта аналаг upstart, які выкарыстоўваецца ў Ubuntu, і які прызначаны для запуску і першаснай ініцыялізацыі сістэмы.

Выкарыстанне новых сэрвісных скрыптоў systemd дазваляе нашмат павялічыць хуткасць загрузкі. Асабліва гэта павелічэнне хуткасці павінна быць прыкметна на ўсё больш модных ультрабуках з SSD-дыскамі.

Адначасова з Fedora 17 прадстаўлена зборка Russian Fedora Remix. Гэта такая спроба прыстасаваць "Фядору" для расійскіх карыстачоў. У Remix ўваходзіць версія Freetype, якая сабрана з падтрымкай субпіксельнага рэндэрынгу. Сюды ж дададзены слоўнік hunspell з камбінаванай падтрымкай рускай і англійскай мовы і шрыфт Cantarell з кірыліцай. У ўсталёўнік дададзены сцэнары ўсталёўкі розных працоўных сталоў - GNOME, KDE, XFCE, LXDE. Live-дыскі Remix ўмяшчаюць больш пакетаў - напрыклад, LibreOffice.

Chrome OS 19

Але ўсё-такі, калі казаць пра наватарскія аперацыйныя сістэмы, то на першае месца я б аднёс зусім не "Фядору", і нават не "Фортачкі 8", а браўзэрныя АС. Прыкладам такой браўзэрнай аперацыйнай сістэмы з'яўляецца Google Chrome OS, зыходны код якой быў адкрыты яшчэ ў 2009-м годзе ў якасці праекта Chromium OS.

Як і пакладзена наватарскаму праекту, у дачыненні да яго шмат скепсісу. Крытыкі паказваюць, што рынак яшчэ не гатовы да хромабукаў, што тэхналогія недасканалая, а вытворца сам не ведае, як гэтая браузерная сістэма павінна выглядаць. Ці ледзь не прадказваюць паўтарэнне лёсу Wave і Buzz.

Аднак у Google не сумуюць і працягваюць развіваць сістэму. І на мінулым тыдні выйшла версія Chrome OS 19, а таксама абнавіўся мадэльны шэраг прылад, на якіх гэтая АС усталявана.

Калі казаць спрошчана, то Chrome OS - гэта ядро Linux, у якога карыстацкае асяроддзе выконвае браўзэр. Адпаведна ў якасці сістэмы захоўвання дадзеных і праграм даступны "хмарныя" сэрвісы і вэб-прыкладанні.

Якой жа на самай справе павінна быць браўзэрная АС, ніхто на самай справе не ведае і застаецца толькі эксперыментаваць. І ў новай версіі ChromeOS былі зроблены значныя перамены інтэрфейсу.

Раней інтэрфейс Chrome OS ўяўляў сабой разгорнуты на ўвесь экран браўзэр. Цяпер жа з'явіліся элементы характэрныя для традыцыйных UI. У першую чаргу трэба адзначыць шматваконны рэжым, у якім магчыма маштабаванне, перакрыцце і перасоўванне вокнаў. Цяпер у сістэме маецца і працоўны стол з панэллю задач і з магчымасцю размяшчэння цэтлікаў прыкладанняў.

Усе гэтыя навінкі сталі магчымымі дзякуючы інтэграцыі ў сістэму спецыяльнага аконнага мэнэджара Aura. Мэнэджар вокнаў Aura падобны на кампазітны мэнэджар Compiz і задзейнічае механізмы апаратнай акселерацыі відэа.

Абнавіўся і мадэльны шэраг "хромабукаў" - у продажы з'явіцца ноўтбук Samsung Chromebook Series 5550. Але найбольшую ўвагу прыцягнуў мініятурны настольны ПК Samsung Chromebox Series 3. Гэта скрыначка памерам 19x19 см і таўшчынёй 3,3 см. з працэсарам Intel Core, шасцю USB-партамі, 4 Гб АЗП, Bluetooth 3.0, Wi-Fi, Ethernet, DVI-выхадам і двума раздымамі DisplayPort + + Output.

Можна яшчэ нагадаць, што гэтую бра ўзэрную сістэму можна ўсталяваць на флэшку і паспрабаваць запусціць у выглядзе "жывога дыска". Для гэтага народныя ўмельцы робяць спецыяльныя зборкі Chromium OS. Прыкладам такой зборкі з'яўляецца праект Lime, дзе ў стандартны Cromium OS дададзены шэраг драйвераў для сеткавых карт, якія дазваляюць карыстацца Chromium OS ў рэжыме LiveCD на некаторых ноутбуках.

KNOPPIX 7.0.2

Калі працягнуць тэму "жывых дыскаў", гэта значыць сістэм, якія загружаюцца прама з CD, то добрай падставай успомніць, як усё пачыналася, з'яўляецца выхад новай версіі "жывой сістэмы" KNOPPIX 7.0.2.

У свой час гэта быў першы паспяховы і папулярны "жывы дыск". У мяне нават дзесьці яшчэ ляжаць старыя версіі.

KNOPPIX стаў папулярны, дзякуючы гнуткім магчымасцям канфігурацыі. Пры запуску можна было выбіраць абалонку, пачынаючы з Openbox і заканчваючы KDE 3. Памятаю, атрымоўвалася запусціць KNOPPIX нават на першым пентыюме.

Гэты "жывы дыск" дапамог многім без асаблівых намаганняў пазнаёміцца з Linux. Зараз жа гэтая "жывая" сістэма цалкам можа паслужыць справе азнаямлення з экзатычнымі праектамі свету open source.

Так, напрыклад, з экзатычных праграм у склад KNOPPIX ўваходзіць гукавое меню ADRIANE 1.4. Гэта меню з'яўляецца рэалізацыяй карыстацкага асяроддзя, заснаванага на ідэі гукавой навігацыі. У гэтую ж экзотыку ўваходзіць і дадатак eViacam, які дазваляе рухаць курсор, адсочваючы перамяшчэнне галавы праз web-камеру.

Культурная праграма на лета

У шмат лінуксоідаў на лета запланаваны мерапрыемствы, звязаныя з адкрытымі праграмамі і тэхналогіямі. Напрыклад, на гэтым тыдні заяўлена летняя канферэнцыя распрацоўнікаў і карыстальнікаў свабоднага праграмнага забеспячэння LVEE 2012, якая традыцыйна праходзіць у Беларусі каля Гродна. Лета - гэта і пара правядзення Google Summer of Code, дзе маладыя людзі імкнуцца паўдзельнічаць у распрацоўцы адкрытых праектаў.

Для жадаючых культурна і з карысцю для грамадства правесці лета, магчыма, будзе цікавым аб'ява аб адным гульнявым конкурсе, які называецца Кубак вольнага піксэля (Liberated Pixel Cup). Конкурс праводзіць фонд Mozilla, фонд ВПЗ і іншыя арганізацыі. Гэта конкурс па распрацоўцы свабодных гульняў, арыентаваных у першую чаргу для браўзэраў. Гэта значыць гульняў у "алдскульным" стылі, накшталт Mozilla BrowserQuest, што атрымалася вельмі забаўнай.

Конкурс складаецца з двух этапаў. Чэрвень месяц спаборнічаюць дызайнеры персанажаў і прадметаў, якія па пэўных правілах павінны стварыць элементы гульні. А ў ліпені ў справу ўступяць праграмісты, якія на аснове дызайнерскіх рашэнняў будуць ствараць ужо гатовыя гульні. У жніўні падвядзенне вынікаў.

Міхаіл АСТАПЧЫК