Гэты агляд злёгку мадэрнізуем і дадамо да навін невялікае размеркаванне на тэму новага класа прылад - мінікампутараў. А з навін вольнага ПЗ адзначым новую версію відэарэдактара Kdenlive, абнаўленне мабільнага браўзэра Firefox, мабільную альтэрнатыву SSH і з'яўленне дыстрыбутыва ROSA Marathon 2012.

Мінікампутары

Для гэтага года шматлікія эксперты прадказвалі пачатак эпохі ультрабукаў. На мой погляд, пакуль справы з ультрабукамі ідуць не так весела і масава, як хацелася б. Затое ў гэтым годзе выразна намаляваўся іншы новы кірунак у кампутарнай індустрыі - мінікампутары. Гэта новы сегмент прылад, дзе добра сябе можа праявіць вольнае ПЗ, пакуль Microsoft ультрабукамі будзе занятая.

Фармальна старт мінікампутарам даў выпуск прылад Raspberry Pi, якія распрацоўваецца аднайменным фондам. Дадзены мініПК прызначаны, па задуме яго стваральнікаў, для навучання базавым кампутарным навукам.

Гэта аднаплатавы кампутар памерам з крэдытку зроблены на базе працэсара ARM. На гэтай плаце таксама размяшчаюцца парты ўводу/вываду, 2 раздыма USB 2.0, адсек для карт SD/MMC, Ethernet-кантролер, кампазітны і HDMI відэавыхады. Працуе Raspberry Pi на спецыялізаваным дыстрыбутыве Debian або Fedora.

На самай справе і смартфоны таксама можна назваць мініПК, што мы ў аглядах тых жа гуглафонаў, дарэчы, вельмі часта рабілі. Бо Raspberry Pi - гэта практычна смартфон, у якога забралі ўсе тэлефонныя кампаненты і пакінулі толькі кампутарныя, дадаўшы некаторыя дадатковыя інтэрфейсы. Можна сказаць і так, што мінікампутары чымсьці нагадваюць мініспадніцы - у тым сэнсе, што прапануюць самы мінімальны функцыянал.

Ды і ў плане моды мінікампутары Raspberry пакуль з'яўляюцца модным захапленнем толькі для кампутарных маладых гікаў. Для простага карыстальніка гэтая штука яшчэ незразумелая. Але, як вядома, менавіта гікі рухаюць кампутарны прагрэс, калі ўспомніць, напрыклад, нетбукі. І менавіта яны спачатку асвояць і вызначаць усе магчымасці па прымяненню гэтых прылад. А потым ужо і нармальныя людзі будуць імі карыстацца.

Усё ж такі гэтым прыладам трэба прайсці пэўны віток эвалюцыі. Тут павінны ўтрэсціся многія пытанні стандартызацыі, пачынаючы з інтэрфейсаў і заканчваючы форм-фактарам. Бо нават не зразумела як правільна называць гэты тып прылад - мінікампутар або мікракампутар.

Але працэс пайшоў, і акрамя Raspberry з'яўляюцца новыя мінікампутарныя мадэлі. Адна з чаканых - гэта мадэль Cotton Candy нарвежскай кампаніі FXI па кошце каля 200 даляраў. У канцы траўня ўжо павінны з'явіцца першыя ўзоры на продаж.

Хоць, на мой погляд, нізкая цана будзе асноўнай характарыстыкай такіх прылад. Гэта хутка зразумелі і кітайскія вытворцы, якія ўжо прапаноўваюць свае "флэшкі-кампутары", такія, як, напрыклад, Zero Devices.

І, вядома ж, такія прылады ставяць пытанне аб выкарыстоўваным на іх праграмным забеспячэнні. На дадзены момант, на радасць лінуксоідам, на мініПК выкарыстоўваецца Android або розныя спецыяльныя зборкі GNU/Linux.

У бліжэйшай перспектыве, пакуль мінікампутары не выйшлі за межы асяроддзя пражывання кампутарных гікаў, вольнае ПЗ будзе пераважаць. Аднак лінуксоідам не варта спачываць на лаўрах. У выпадку масавай цікавасці да мініПК на гэтыя прылады цалкам можа звярнуць сваю ўвагу і Microsoft, у якой ёсць сучасная АРМ-версія Windows.

Мабільнае ПЗ

У святле з'яўлення новых кампутарных прылад з большай цікавасцю звернем увагу на навіны ў галіне навінак мабільнага вольнага ПЗ. У першую чаргу гэта новы Firefox для мабільных прылад на базе Android.

Гэта вельмі важная версія Firefox для Mozilla. У новай версіі мабільнага "Палымянага ліса" кардынальна перароблены механізм карыстацкага інтэрфейсу. Цяпер выкарыстоўваюцца элементы стандартнага інтэрфейсу платформы Android. Гэта дазволіла значна павялічыць прадукцыйнасць працы браўзэра, таксама задзейнічаючы апаратную акселерацыю графікі.

Плагіны ў мабільным браўзэры прысутнічаюць і таму забяспечана падтрымка Flash. Таксама прысутнічаюць функцыі Firefox Sync і дапаўненні Jetpack.

Аднак такі кардынальны пераход на новы інтэрфейс суправаджаецца і шматлікімі недапрацоўкамі. Таму новы Firefox носіць статус бэты, і яго рэкамендаваць для выкарыстання пакуль рана.

З навінак вольнага мабільнага ПЗ можна таксама адзначыць праект Mosh (Mobile Shell). Гэта рэалізацыя аддаленага доступу, падобнай рэалізацыі бяспечнай сеткавай абалонкі SSH і прызначанай для выкарыстання ў мабільных сетках.

Не сакрэт, многія, і я ў тым ліку, выкарыстоўваюць тэрмінал гуглафонаў для доступу да выдаленага сервера па пратаколе SSH. Забаўна руліць "хмарным" рэсурсам са смартфона. Трэба сказаць, што такая праца ў сілу спецыфікі мабільнай сувязі не заўсёды камфортная. І вось распрацоўнікі Mosh маюць намер гэты камфорт палепшыць.

Кліент-серверная тэхналогія Mosh ажыццяўляе абмен дадзенымі з выкарыстаннем ўласнага пратаколу SSP (State Synchronization Protocol), які заснаваны на прынцыпе сінхранізацыі станаў. Кліент і сервер захоўваюць у сябе бягучы стан экрана, які сінхранізуецца па запыце бакоў. Гэты падыход дазваляе лёгка ўхіліць недахопы SSH на павольных або няўстойлівых злучэннях. Дзякуючы SSP аперацыі рэдагавання каманднага радка на баку кліента стануць больш спагаднымі, а сама праца з сеткавым кліентам - больш камфортнай.

Kdenlive 0.9

Цяпер пяройдзем да праграм, працу якіх на мабільнай прыладзе складана ўявіць, і якія адназначна патрабуюць класічны магутны кампутар. Пасля года распрацоўкі прадстаўлены рэліз рэдактара нелінейнага відэамантажу Kdenlive 0.9, які не пабаюся назваць на дадзены момант лепшым відэарэдактарам для Linux.

Kdenlive - гэта цяпер адзін з найбольш развіваемых свабодных праектаў для працы з мультымедыя. Рэдактар падтрымлівае ўсе базавыя аперацыі па рэдагаванні відэа, а таксама дае магчымасць прымяняць шматлікія эфекты. Таксама гэта прыкладанне падтрымлівае вялікую колькасць відэафарматаў і кодэкаў.

Па вопыце выкарыстання магу сказаць, што базавыя функцыі рэдагавання на часовай шкале працуюць дастаткова стабільна. Прэтэнзіі былі да блоку спецэфектаў. Напрыклад, некаторыя эфекты мелі невыразны інтэрфейс прымянення, і не заўсёды спецэфекты спрацоўвалі, як хацелася б.

Цяпер у новай версіі блок эфектаў значна ўдасканалены. З'явілася налада параметраў розных эфектаў праз адзіны віджэт. Таксама з'явілася магчымасць групоўкі эфектаў. Стала магчымым прымяненне групы шляхам простага перацягвання мышшу на кліп або часовую дарожку. Плюс да ўсяго дададзена некалькі новенькіх відэаэфектаў.

Карыснай можна назваць у новай версіі і падтрымку выраўноўвання некалькіх відэатрэкаў на падставе супадзення гукавога струменя. Дадзеная функцыя павінна быць добрай для стварэння музычных кліпаў. І ў цэлым Kdenlive становіцца ўсё больш добры для стварэння відэакліпаў.

Замест Mandriva

І напрыканцы некалькі слоў аб сітуацыі вакол праекта Mandriva. Калісьці гэты дыстрыбутыў быў чымсьці накшталт сучаснай Ubuntu - у сэнсе самай простай для хатніх гаспадыняў сістэмы Linux.

Потым у кампаніі Mandriva пачаўся шэраг крызісаў. Дыстрыбутыў паступова страціў былое значэнне і нават падзяліўся на два праекты: частка распрацоўнікаў Mandriva арганізавала свой уласны форк Mageia, які таксама пакуль ніяк не набярэ патрэбныя абароты.

Але да Mandriva праявілі цікавасць расейскія бізнэс-структуры, якія зараз забяспечваюць праекту некаторую фінансавую ўстойлівасць. Праўда, не забываючы пры гэтым выкарыстоўваць інфраструктуру Mandriva для ўласных распрацовак.

Так на мінулым тыдні расійская кампанія "РОСА", якая з'яўляецца адным з ключавых распрацоўнікаў Mandriva, прадставіла выпуск свайго ўласнага Linux-дыстрыбутыва для карпаратыўнага выкарыстання - ROSA Marathon 2012 з тэрмінам падтрымкі пяць гадоў. Дыстрыбутыў ROSA першапачаткова грунтуецца на напрацоўках Linux-дыстрыбутыва Mandriva.

Пры гэтым у складзе дыстрыбутыва ROSA маецца цэлы комплекс ўласных распрацовак. Гэта праграма SimpleWelcome для групоўкі прыкладанняў па прызначэнні, Time Frame для храналагічнага адлюстравання інфармацыі, Klook для хуткага прагляду файлаў рознага фармату і іншыя.

Чамусьці ROSA Marathon прымусіў успомніць легендарны ASP Linux. Гэта таксама быў расійскі дыстрыбутыў, які грунтаваўся на кодавай базе другога - Red Hat. І некаторы час ASP Linux быў паспяховым праектам, але потым раптам знік.

Атрымліваецца, сапраўды свята месца пуста не бывае, і месца, якое займаў ASP Linux сярод расійскіх лінуксоідаў, можа заняць дыстрыбутыў ROSA. Тым больш "РОСА" рыхтуе сістэму ROSA Desktop 2012, якая павінна выйсці ў канцы гэтага года. У адрозненне ад Marathon, версія Desktop будзе больш арыентавана на хатніх карыстальнікаў.

Міхаіл АСТАПЧЫК