З навінак вольнага праграмнага забеспячэння ў гэтым аглядзе будуць прадстаўлены праграмы для працы, разважанняў і забаў. Да працоўнага ПЗ варта аднесці графічны рэдактар GIMP і працоўнае асяроддзе XFCE. Мабільныя праекты XobotOS і Tizen спрыяюць філасофскім разважанням пра развіццё мабільнай сферы. А ў якасці забаўляльнага ПЗ сёння выступіць АС OpenBSD.

Раптоўны GIMP 2.8

Як вядома, вялікай разнастайнасці растравых графічных рэдактараў у Linux не назіраецца. Галоўным прыкладаннем для поўнамаштабнай працы з малюнкамі ўжо не першы год у лінуксоідаў з'яўляецца GIMP.

Усе гэтыя гады праект развіваўся цалкам непрадказальнымі і невыведнымі шляхамі, вядомымі хіба што вышэйшым сілам. Нават планы па выпуску новых версій рэдка калі выконваліся.

Вось і версію GIMP 2.8 чакалі даўно - на яе стварэнне пайшло тры з паловай гады. І дачакаліся. У пачатку траўня было, нарэшце, абвешчана аб выхадзе канчатковай версіі гэтай галіны.

Трэба аддаць належнае, працы было зроблена шмат. У GIMP 2.8 змене падвергнулася практычна ўсё - інтэрфейс, інструменты, праца с пластамі, пэндзлі і іншыя кампаненты.

У якасці опцыі з'явіўся аднапанэльны карыстацкі інтэрфейс. Раней GIMP быў шматваконны - панэлі інструментаў і пластоў, палатно існавалі ў выглядзе незалежных акенцаў, што ў шматлікіх выпадках, дарэчы, зручна. Але вельмі многія лічаць, што калі графічны рэдактар не падобны на Photoshop, то гэта няправільны рэдактар. І вось цяпер такі аднапанэльны рэжым можна ўключыць у опцыях.

А для аматараў старога шматваконнага інтэрфейсу з'явілася магчымасць злучаць ўсе кіраўнічыя панэлі рэдактара ў адзінае акно, што станоўча ацэняць тыя, хто працуюе на кампутары з некалькімі маніторамі.

Элементы рэдагавання малюнка - рамкі, контуры, кантрольныя кропкі і г.д. - пераведзены на выкарыстанне бібліятэкі вектарнай графікі Cairo. Гэта надае інтэрфейсу сучасны выгляд.

Зменам падвергнуўся інструмент для маніпуляцый з тэстам. Зараз гэты інструмент працуе прама на палатне, без усялякага дадатковага акенца для ўводу тэксту, як гэта было ў папярэдніх версіях.

У GIMP 2.8 з'явілася магчымасць лагічнай групоўкі пластоў. Адпаведна цяпер можна вырабляць над пластамі групавыя пераўтварэнні і маніпуляцыі.

З'явіўся новы інструмент для выбарачнай трансфармацыі часткі аб'ектаў па шматкутнай рамцы.

Рэдактар абзавёўся удасканаленым наборам пэндзляў для малявання і градыентамі. Пэндзлі, дзякуючы новым алгарытмам, атрымалі падтрымку дынамічнага кручэння, нахілу або маштабавання.

З'явіліся новыя магчымасці працэсу экспарту малюнкаў, які быў пры гэтым таксама мадэрнізаваны. Зроблена поўнае падзяленне аперацый па захаванні і экспарту малюнкаў. Гэта значыць захаваць праз "Save as" малюнак можна толькі ў фармаце XCF, а ўсе астатнія фарматы трэба экспартаваць праз меню экспарту "File-> Export ...".

Зараз ёсць экспарт у PDF з захаваннем накладзенага на малюнак тэксту ў выглядзе тэкставага пласта. З'явіліся плагіны для загрузкі малюнкаў у фармаце JPEG2000, курсораў для X11, фармату OpenRaster.

Аднак усё гэта ў першую чаргу зацікавіць мастакоў. А вось карыстачы-фатографы чакалі ад гэтага рэдактара падтрымкі апрацоўкі малюнкаў у рэжымах з глыбінёй каляровасці ў 16 і 32 біт на канал. Як вядома, першапачаткова GIMP працаваў у рэжыме 8-біт на каляровы канал. Але рэаліі такія сталі, што ўсё больш распаўсюджваюцца фарматы малюнкаў з вялікай глыбінёй каляровасці EXR і HDR.

Гэтая магчымасць апрацоўкі малюнкаў з дакладнасцю 16 і 32 разраду на каляровай канал пакуль даступная толькі ў нестабільнай версіі рэдактара. Таксама ў гэтай нестабільнай версіі забяспечана праца з PNG ў 16 біт. І ўсе гэтыя магчымасці ўвойдуць у склад наступнай стабільнай галінкі GIMP 2.10, выхад якой зноў ніхто не ведае.

Xfce 4.10

З'яўленне графічных інтэрфейсаў "новай хвалі" для GNU/Linux - Unity, Gnome 3 - адпаведна выклікала і ўздым цікавасці да працоўных асяроддзяў традыцыйнага класічнага кірунку. Такім, напрыклад, з'яўляецца працоўнае асяроддзе Xfce.

Цікавасць да Xfce ўзрасла пасля леташняга дэмаршу Лінуса Торвальдса, які ў праведным жаху ўцёк на гэтае графічнае асяродзе з толькі што з'явішагася тады асяроддзя Gnome 3. Магчыма, гэта неяк падагравала у сваю чаргу тых, хто непасрэдна займаўся распрацоўкай Xfce. Як бы там ні было, але пасля працяглага перапынку ў самым канцы красавіка з'явілася абнаўленне Xfce 4.10.

Xfce - старажытны праект, пачаты яшчэ ў мінулым стагоддзі. Гэтая графічнае карыстацкае асяроддзе лічылася легкаважнай і прадукцыйнай заменай цяжкавагавымі GNOME і KDE. Дадзеная працоўнае асяроддзе валодае уласным аконным мэнэджарам Xfwm, графічным канфігуратарам і ўласным наборам базавых прыкладанняў, - як, напрыклад, файлавы мэнэджар Thunar.

Знешне Xfce нагадвае Mac OS, так як галоўным элементам інтэрфейсу з'яўляецца панэль xfce4-panel, што падобна на макаўскі док. На гэтай панэлі знаходзяцца кнопкі запуску праграм і кіраванне вокнамі, меню прыкладанняў, перамыкач працоўных месцаў і іншы функцыянал. Асяродзе напісана з выкарыстаннем Gtk+ і, адпаведна, мела цесную інтэграцыю з GNOME.

Спіс змяненняў у версіі 4.10 сведчыць, што кардынальных планаў па татальнай мадэрнізацыі праекта ў распрацоўнікаў асабліва не было. Праект Xfce па-ранейшаму застаецца на кансерватыўных пазіцыях.

Мадыфікацыям падвергнулася галоўная панэль Xfce. Зараз у яе з'явіўся вертыкальны рэжым. А аплеты панэлі зараз можна ўпарадкоўваць ў некалькі шэрагаў.

Пры дапамозе новага рэдактар MIME-тыпаў цяпер стала камфортней змяняць прыкладанні, што выкарыстоўваюцца па змаўчанні для пэўных тыпаў файлаў.

Працоўны стол карыстальніка таксама атрымаў новыя магчымасці. Цяпер на працоўным стале могуць адлюстроўвацца мініяцюры малюнкаў і аўтаматычна змяняцца шпалеры згодна з зададзеным спісам.

Але ў новай версіі Xfce ёсць і недахопы кансерватызму. Так яшчэ засталіся залежнасці з састарэлай бібліятэкай GTK + 2.20, хоць на дварэ ўжо эпоха Gtk + 3. Пажадана для праекта хутчэй ажыццявіць пераход на больш новыя тэхналогіі.

Мабільная перанасычанасць

Сітуацыя з мабільнымі платформамі чымсьці нагадвае сітуацыю з тымі ж рабочымі асяроддзі для Linux: іх шмат, але рэальна выкарыстоўваецца штукі дзве-тры. І новыя мабільныя сістэмы не спыняюць з'яўляцца.

Адныя са з'явіўшыхся мабільных платформаў з'яўляюцца распрацоўкамі з разраду just for fun. А іншыя разлічваюць нават на нейкія перспектывы на мабільным рынку. Апраўданнем наяўнасці такой колькасці мабільных платформаў можа быць хіба тое, што з усіх гэтых шмат у чым недасканалых мабільных сістэм у бліжэйшы час збяруць разам усе лепшае і слепіць адну дасканалую сістэму.

Праект XobotOS - гэта прыклад праекта just for fun. У кампаніі Xamarin ўзялі ды і зрабілі порт мабільнай аперацыёнкі Android 4 на мове C#.

Як вядома, мабільная сістэма Android, створаная ў нетрах карпарацыі Google - па сутнасці Java-платформа са сваімі спецыфічнымі асаблівасцямі, якая працуе па-над ядром Linux. У Xamarin замянілі ўсе кампаненты, звязаныя з Java, на кампаненты платформы Mono. І вось у гэтым Mono і ёсць галоўная інтрыга XobotOS.

Xamarin доўгі час развівае Mono як спробу стварыць для Linux свабодную альтэрнатыву платформы .NET, якая распрацоўваецца Microsoft. Апошняе імя ў сваю чаргу з'яўляецца той прычынай, па якой Mono ў свеце Linux прынялі ў штыкі. І, трэба сказаць, платформа туга прыжываецца на звычайных настольных сістэмах Linux.

Мабыць, у Xamarin вырашылі змяніць сваю стратэгію экспансіі і пераарыентаваліся на мабільны сектар. Пры гэтым наўрад ці стваральнікі аперацыйнай сістэмы XobotOS разлічваюць, на тое, што да гэтай сістэмы будзе нейкае сур'ёзнае стаўленне, бо нават Windows Phone не вельмі яшчэ запатрабавана вытворцамі мабільных дэвайсаў. Усе напрацоўкі, звязаныя з XobotOS, пойдуць на ўдасканаленне версіі Mono для смартфонаў з Android. І, магчыма, Mono на мабільніках і планшэтах чакае больш шчаслівы лёс, чым на настольных кампутарах.

У дадатак да тэмы перанасычанасці цяперашняга мабільнага свету мабільнымі АС варта аднесці і з'яўленне першай афіцыйнай версіі АС Tizen. Гэты праект працягвае традыцыі такіх мабільных платформаў, як MeeGo і WebOS. Tizen - гэта, так званая, вэб-арыентаваная мабільная сістэма. Асновай для стварэння праграм для яе з'яўляюцца вэб-тэхналогіі - HTML/JavaScript/WebGL.

Першая версія АС Tizen распаўсюджваецца пакуль толькі ў зыходных кодах. Да яе прыкладаецца SDK распрацоўніка, які дазваляе ствараць праграмы, а таксама эмулятар для праверкі і адладкі напісаных праграм.

OpenBSD 5.1

І напрыканцы музычная навіна. Выйшла ў свет чарговая версія сістэмы OpenBSD, ідэалогіяй якой з'яўляецца паранаідальнае стаўленне да бяспекі сістэмы. І OpenBSD даўно ўжо набыла славу нязломнай і легендарнай сістэмы UNIX. У новай версіі таксама было працягнута ўдасканаленне АС у гэтым кірунку.

Але большасці сістэма знаёмая па арыгінальным песенькам, якія суправаджаюць кожны новы выпуск гэтай аперацыёнкі. Не стаў выключэннем і гэты выпуск, які суправаджае вясёлая песенька "Bugbusters" на вядомы матыў з кінафільма "Паляўнічыя за прывідамі".

Міхаіл АСТАПЧЫК