З навінак вольнага ПЗ за мінулы тыдзень у першую чаргу ўдзелім ўвагу новаму выпуску праграмы для пабудовы графікаў Gnuplot. Таксама варта адзначыць абнаўленне рэдактара гуку Audacity. І працягвае радаваць новымі выпускамі свайго браўзэра Firefox праект Mozilla, чаму ў тэму можна аднесці з'яўленне эмулятара тэрмінала Gate One, выкананага ў выглядзе вэб-праграмы.

Gnuplot 4.6

Хацелася б пачаць агляд з праграмы, якая з'яўляецца сціплай, але часта незаменнай працаўніцай на ніве візуалізацыі дадзеных. Візуальнае ўяўленне інфармацыі ў выглядзе дыяграм, графікаў, схем - гэта важны інструмент пры аналізу вялікай колькасці дадзеных і пошуку заканамернасцяў. Найбольш запатрабаваныя інструменты візуалізацыі ў бізнэс-аналітыцы і ў навуковым асяроддзі.

Да спосабаў візуальнага або графічнага падання дадзеных адносяць графікі, дыяграмы, табліцы, справаздачы, спісы, структурныя схемы, карты і г. д. Адпаведна існуе цэлы клас праграм, створаных для вырашэння падобных задач. Напрыклад, самым папулярным сродкам стварэння графікаў і дыяграм для бізнэс-аналітыкі з'яўляецца Excel.

Ёсць і больш спецыялізаваныя інструменты, як, напрыклад, праграма для пабудовы графікаў Gnuplot. На мінулым тыдні гэты праект абнавіўся да версіі 4.6.

Gnuplot з'яўляецца простым і эфектыўным інструментам для пабудовы двухмерных і трохмерных графікаў - асабліва, калі гэтых графікаў трэба пабудаваць вельмі шмат. Таму Gnuplot - гэта практычна абавязковы інструмент любога навуковага работніка, што выкарыстоўвае GNU/Linux. Хаця ёсць версіі праграмы і для Windows.

Gnuplot - тэрмінальнае інтэрактыўнае прыкладанне, якое працуе ў рэжыме каманднага радка. Праграма мае ўласную сістэму каманд, пры дапамозе якіх можна працаваць інтэрактыўна ці ствараць скрыпты, чытальныя з файлаў. Таму прыкладанне часта выкарыстоўваецца і сістэмнымі адміністратарамі ў скрыптах для аналізу нагрузкі на сервер.

Gnuplot можа выводзіць графікі непасрэдна на экран у інтэрактыўным рэжыме. Таксама вывад можа ажыццяўляцца ў файлы розных графічных фарматаў, такіх як PNG, EPS, SVG, JPEG.

З асноўных змяненняў новай версіі гэтай праграмы варта ў першую чаргу вылучыць магчымасць стварэння шматрадковыя блокі кода, падзяляемых фігурнымі дужкамі:

if (<cond>) {...} else {...}
do for [<iteration-spec>] {...}
while (<cond>) {...}

Пашыраны візуальныя магчымасці праграмы. Карыстальнік цяпер можа вызначаць стыль, колер ліній на графіку.

У новай версіі Gnuplot дадаліся і новыя каманды. Напрыклад, з'явілася каманда stats, якая ўяўляе сабой статыстычны інструмент для разліку статыстычных велічынь.

Развіваючы тэму карыснасці візуалізацыі, можна сказаць, што з новымі магчымасцямі Gnuplot таксама добра азнаёміцца ў візуальным наглядным рэжыму. І спецыяльна для гэтага створана дэманстрацыйная старонка з мноствам прыкладаў, якія дэманструюць ўзровень магчымасцяў праграмы.

Платформа Mozilla

Дзейнасць праекта Mozilla даўно ўжо выйшла за рамкі стварэння толькі вольнага браўзэра Firefox. Практычна можна казаць пра праграмную платформу Mozilla, у якой браўзэр Firefox з'яўляецца ядром, распрацоўкі з якога з цягам часу з'яўляюцца ў даччыных праектах - Thunderbird, SeaMonkey і інш.

13 сакавіка была выпушчана чарговая, ўжо адзінаццатая версія "Палымянага ліса". Таксама была абноўлена папярэдняя дзясятая версія.

Нагадаем, папярэдняя версія 10 была выпускам з доўгім тэрмінам падтрымкі, што найбольш важна для так званага карпаратыўнага карыстальніка. А вось гэтая 11-я версія па свайму новаму функцыяналу ў першую чаргу зацікавіць распрацоўнікаў вэб-праектаў.

Самым прыгожым ў новай версіі, вядома ж, трэба назваць рэжым 3D-візуалізацыі вэб-элементаў. Гэты рэжым з'яўляецца пашырэннем функцыянальнасці старога інспектара вэб-старонак і прызначаны для аналізу HTML-элементаў. 3D-візуалізацыя працуе пры падтрымцы WebGL і наглядна адлюстроўвае элементы ў выглядзе трохмерных пластоў, якія можна круціць і маштабаваць. Цяпер наглядна можна пераканацца, што вэб-старонкі вельмі падобныя на кампутарныя электрычныя платы.

Дадаткова да інспектара HTML-элементаў і рэдактару JavaScript з'явіўся ўбудаваны рэдактар стыляў Style Editor. Новы інструмент дазваляе рэдагаваць CSS-файлы для зададзенай старонкі, забяспечваючы імгненнае адлюстраванне ўсіх унесеных змяненняў. Style Editor можа аўтаматычнага ператвараць CSS-стылі да чытальнага варыянту, так як часта на сайтах выкарыстоўваюцца спакаваныя і мінімізаваныя CSS-табліцы.

У новай версіі значна пашырана магчымасць сховішча дадзеных IndexedDB. Дадзены механізм - гэта стандарт захоўвання вялікіх аб'ёмаў структураваных дадзеных усярэдзіне браўзэра. Цяпер у гэтым сховішчы можна арганізаваць і захаванне файлаў, і такім чынам варта хутка чакаць з'яўлення ў браўзэры ўласнай файлавай сістэмы.

Цяпер хуткасны пратакол перадачы вэб-кантэнту SPDY рэалізаваны і ў прадуктах Mozilla. Гэты пратакол створаны кампаніяй Google і забяспечвае адначасовую перадачу некалькіх патокаў у рамках аднаго TCP-злучэння. Гэта дазваляе значна знізіць затрымкі пры злучэнні і абмене дадзенымі паміж браўзэрам і серверам.

Firefox 11 атрымаў больш удасканалены механізм сінхранізацыі дапаўненняў праз Firefox Sync паміж браўзэрамі, усталяваных на розных кампутарах. Новы механізм сінхранізацыі налад гэтак жа здольны імпартаваць практычна ўсе налады з браўзэра Google Chrome.

Адпаведна сінхранізавалася з тэхналогіямі Firefox і іншыя праекты, якія заснаваныя на кодавай базе браўзэра Mozilla. Гэта паштовы кліент Thunderbird і шматфункцыянальны браўзэр SeaMonkey, у які таксама інтэграваны уласны паштовы кліент, агрэгатар навінавых стужак (RSS/Atom), рэдактар html-старонак, IRC-кліент.

Затрымаўся толькі Firefox 11 для Android. Так як гэтая версія мабільнага браўзэра пераходзіць на зусім новы інтэрфейс, то такая затрымка цалкам зразумелая.

Gate One

Тое, што любы браўзэр - гэта праграмная платформа, даўно ўжо даказваюць розныя браўзерныя прыкладанні, якія могуць замяняць звыклыя праграмы ў аперацыйнай сістэме. Як, напрыклад, Gate One, які ўяўляе сабой звыклы шматлікім лінуксоідам эмулятар тэрмінала і SSH-кліента.

Эмулятар тэрмінала і SSH-кліента Gate One напісаны на браўзернай мове праграмавання JavaScript з выкарыстаннем стандартнага HTML5 API і здольны працаваць без усталёўкі дапаўненняў або убудоў. Праграма складаецца з web-прыкладання для браўзэра, якое рэалізуе інтэрфейс карыстальніка і бэкенд на мове Python з выкарыстаннем модуля pyOpenSSL, які і забяспечвае працу вэб-інтэрфейсу. Гэты бэкенд можа запускацца на лакальнай або выдаленай машыне.

Канал сувязі паміж браузерным кліентам і бэкендам арганізуецца ў зашыфраваным выглядзе з выкарыстаннем API HTML5 WebSockets. Адпаведна для працы гэтага вэб-тэрмінала падыдзе практычны любы сучасны браўзэр на любой аперацыйнай сістэме, які мае падтрымку WebSockets.

Азнаёміцца з працай Gate One можна на сайце праекта. Ён працуе ў браўзэры па прынцыпе тэрмінала ў кампутарных гульнях і выклікаецца клавішай "Esc".

Gate One валодае некаторымі ўласнымі вартасцямі. Напрыклад, ён можа выводзіць графічныя файлы, што ў святле папярэдняй навіны пра Gnuplot вельмі актуальна.

Да Gate One падтрымліваецца стварэнне плагінаў. Да сервернай часткі іх можна ствараць на мове Python, а да web-інтэрфейсу - на мове JavaScript. Магчыма таксама змена афармлення інтэрфейсу (скінаў) праз падключэнне CSS-шаблонаў.

Audacity 2.0

Гукавы рэдактар Audacity вядомы даўно. Гэты свабодны шматтрэкавы рэдактар аўдыё існуе ўжо больш за дзесяць гадоў і з'яўляецца адным з патрыярхаў вольнага ПЗ для апрацоўкі гуку. На мінулым тыдні пасля многіх гадоў распрацоўкі адбылося буйное абнаўленне Audacity да версіі 2.0

З-за юрыдычных асаблівасцяў у музычнай індустрыі ў рэдактары некаторыя магчымасці рэалізуюцца праз асобныя модулі, якія не ўваходзяць у склад праграмы. Напрыклад, падтрымка MP3 рэалізуецца за кошт кадавальнікаў libmad і LAME. Але, нягледзячы на гэтыя абмежаванні, Audacity з'яўляецца магутным у функцыянальным плане прыкладаннем.

З функцый новай версіі, вядома ж, хочацца адзначыць карэктную працу з гукавым серверам JACK ў сістэмах GNU/Linux. Аудыёсервер JACK з'яўляецца асноўным для многіх праграм стварэння музыкі ў сістэмах Linux, і яго падтрымка парадуе шматлікіх карыстальнікаў Audacity.

Ўдасканалена праца з трэкамі. Цяпер у гэты аудыёрэдактар дададзена функцыя "Sync-Lock Tracks", якая гарантуе, што пры змене даўжыні якога-небудзь трэка, напрыклад, пры ўстаўцы або выдаленні часткі запісу, тут жа будуць аўтаматычна зроблены змены даўжыні адпаведна ў аналагічных кропках іншых трэкаў праекта.

З новых плагінаў самі распрацоўнікі адзначаюць функцыю для выдалення вакалу Vocal Remover. У версіях Audacity для Windows і Mac OS з'явіўся плагін GVerb, прызначаны для сімуляцыі розных памяшканняў. З'явілася падтрымка плагінаў Vamp для розных тыпаў аналізу аудыёматэрыялу. А ў раней існавалых эфектах ў новай версіі зроблены шматлікія паляпшэння.

І яшчэ можна адзначыць, што ў Audacity 2 значна ўдасканалена праца з аўдыётрэкамі праз клавіятуру. Мноства новых клавіятурных спалучэнняў павінны дапамагчы больш хутка і эфектыўна апрацоўваць гук.

Міхаіл АСТАПЧЫК