Аперацыйная сістэма ReactOS, якая з'яўляецца адкрытым клонам архітэктуры Windows NT, абнавілася на мінулым тыдні да верссии з нумарам 0.3.14. А Марк Шаттлварт прадставіў карпаратыўны рэмікс Ubuntu Business Desktop. З выхадам 3D-бібліятэкі Mesa 8.0 звернем увагу на праблемы свабодных відэадрайвероў. І завершым агляд пытаннямі ліцэнзавання JavaScript.

ReactOS 0.Pi

Вельмі часта можна чуць, што GNU/Linux - гэта бясплатная АС Windows. На самай справе сапраўдная бясплатная АС Windows - гэта сістэма ReactOS, празваная ў народзе "Рэактар" або "АС Чарнобыль". Асноўнай мэтай праекта ReactOS, галоўны рытм у якім задаюць расійскія праграмісты, з'яўляецца стварэнне аперацыйнай сістэмы, бінарна сумяшчальнай з Window, якая дазваляе запускаць праграмы і драйвера Windows NT. І менавіта ReactOS, а не GNU/Linux з'яўляецца праектам, якому адпавядае лозунг "дагонім і перагонім Microsoft!"

На мінулым тыдні з'явілася добрая нагода паглядзець, на якой стадыі пагоні за Windows знаходзіцца гэтая распрацоўка стагоддзя. 7-га лютага гэтага года супольнасць распрацоўнікаў ReactOS прадставіла новую версію з прыгожым нумарам 0.3.14 гэтага вольнага клона Windows. Нягледзячы на тое, што "Рэактар" развіваецца з 1998-года, да сённяшняга дня гэта ўсё яшчэ альфа-версія, прызначаная для энтузіястаў або, як кажа Лінус Торвальдс, just for fun.

Хаця трэба сказаць, за мінулы год распрацоўнікі былі вельмі актыўнымі. Былі задзейнічаны нават студэнты, чыі працы, выкананыя ў рамках Google Summer of Code 2011, былі ўключаныя ў агульную кодавую базу. І ў бягучай версіі сістэма набыла адчувальныя змены.

У першую чаргу значна перапрацаваны сеткавы стэк ReactOS. З'явіўся новы драйвер TCP/IP, створаны на аснове кода праекта LwIP, першапачаткова прызначанага для выкарыстання ва ўбудавальных камп'ютэрных сістэмах. Сістэма ReactOS зараз падтрымлівае бесправадныя сеткі Wi-Fi і здольная падлучацца да адкрытых сетак, а таксама да сетак, якія выкарыстоўваюць шыфраванне WEP. Наяўнасць падтрымкі механізму працы з памяццю Scatter/Gather DMA дазволіла рэалізаваць падтрымку шматлікіх драйвераў сеткавых карт, першапачаткова напісаных для NT5.1 і больш новых версій Windows.

Цяпер у сістэме таксама маецца падтрымка тым афармлення. Карыстальнікі могуць змяняць вонкавы выгляд карыстацкага інтэрфейсу ReactOS, усталёўваючы тэмы афармлення, створаныя для Windows XP.

У сістэму інтэграваны новы варыянт агульнай бібліятэкі абалонкі shell32. Падтрымка ўдасканаленага інтэрфейсу канфігурацыі і кіравання электрасілкаваннем цяпер актывуецца аўтаматычна пры выкарыстанні ACPI HAL і забяспечвае магчымасць функцыянавання кнопак сілкавання.

З новай версіі магчыма зборка ReactOS з выкарыстаннем праграмных прылад ад Microsoft, а не толькі з дапамогай GCC. Цяпер праект знаходзіцца на этапе, калі ўжо стала магчымым цалкам сабраць ReactOS ў інтэграваным асяроддзі распрацоўкі Microsoft Visual C + + і атрымаць пры гэтым абсалютна працаздольныя вобразы усталявальнага і livecd дыскаў.

Такія змены цалкам вартыя таго, каб ReactOS ўсталяваць у віртуальнай машыне для больш блізкага знаёмства. Тым больш, што iso-выява мае не вельмі вялікі памер - каля 60 мегабайт. Для знаёмства маецца ў тым ліку і LiveCD-версія.

Я таксама ўсталяваў сабе гэты цуд прыроды ў Virtual Box. Паглядзеўшы на ReactOS, вырашыў пакінуць сабе. Сістэма знешне ўжо вельмі падобная на Windows 98, што, як мінімум, выклікае настальгічныя ўспаміны.

Карпаратыўны рэмікс Ubuntu

Здаецца, кіраўнік Canonical і вядомы блогер Марк Шаттлворт чытае блог таксама досыць вядомага распрацоўніка дыстрыбутываў Linux Аркадзя Шэйна, вядомага сваімі рэміксамі Fedora. Рэмікс - гэта перасабраны дыстрыбутыў, у якім дадаюцца спецыяльныя кампаненты для канкрэтнай аўдыторыі.Так, напрыклад, Шэйн робіць рэміксы Fedora для рускамоўнай публікі.

Марк Шаттлворт таксама вырашыў паспрабаваць рабіць рэміксы. На днях ён прадставіў Ubuntu Business Desktop Remix, заснаваны на базе Ubuntu Linux 11.10. У гэты рэмікс не ўвайшлі звычайныя спажывецкія праграмы - гульні, плэеры, торэнт-кліенты і г.д. Замест іх у склад зборкі дададзены бізнес-прыкладанні, уключаючы прапрыетарныя кампаненты Adobe Flash Plugin, VMware View.

Так як такія прыкладанні, як VMware View, распаўсюджваюцца па ўласных ліцэнзіях, то перад загрузкай Ubuntu Business Desktop Remix трэба прайсці рэгістрацыю. Такая нязручнасць кампенсуецца тым, што рэмікс эканоміць час пры масавай ўсталёўцы Ubuntu на вялікую колькасць кампутараў.

Гэтая версія Ubuntu Business Desktop Remix хутчэй будзе выпрабавальным шарам. Таму што, правільны карпаратыўны Ubuntu - гэта дыстрыбутывы з доўгім тэрмінам падтрымкі LTS. Бліжэйшая такая версія з'явіцца як раз гэтай вясной, і Ubuntu Business Desktop Remix на аснове Ubuntu 11.10 з'яўляецца прыкладам канцэпцыі, якую яшчэ неабходна больш дэталёва абмяркоўваць.

3D-акселерацыя

Дзве навіны на тэму "балявых кропак" у сістэмах GNU/Linux. Адным з такіх хранічных праблемных месцаў у Linux-сістэмах з'яўляецца падтрымка 3D-паскаральнікаў пры дапамозе вольных драйвераў відэакарт. У большасці выпадкаў па-ранейшаму аптымальным з'яўляецца выкарыстанне прапрыетарных драйвераў, якія пастаўляюць да сваіх прадуктах асноўныя вытворцы відэачыпаў - Nvidia і AMD.

Але свабодныя драйвера для 3D-графікі для персанальнага кампутара існуюць і развіваюцца. Яны ствараюцца ў рамках праекта Mesa. На мінулым тыдні здарыўся вельмі буйны выпуск гэтай свабоднай праграмнай бібліятэкі трохмернай графікі, якая рэалізуе спецыфікацыю OpenGL - Mesa 8.0.

Mesa ў асноўным выкарыстоўваецца ў сістэмах GNU/Linux, хоць маюцца рэалізацыі нават і для Windows. Каля двух гадоў назад у Mesa была дададзена архітэктура Gallium3D, якая забяспечвае уніфікаваны інтэрфейс для стварэння адкрытых драйвераў для розных тыпаў відэакартаў.

Галоўным у Mesa 8.0 з'яўляецца падтрымка OpenGL 3.0 і GLSL (мова апісання шэйдараў) версіі 1.30. Праца OpenGL 3.0 забяспечана для драйвераў i965 (Intel Sandy Bridge і Ivy Bridge), відэакарт ATI/AMD сямейства HD2000 - HD6900, карт NVIDIA з GPU Fermi.

Таксама была праведзена рэвізія старога кода. Выдалены ўсе 3D-драйверы, якія падтрымліваюць толькі стары інтэрфейс DRI1, да якіх адносяцца драйвера для такіх старых карт, як i810, Matrox, ATI Rage 128, S3 Savage, SiS, VIA. Замест старых драйвераў для ATI Radeon 9xxx, X300, X1050, X550, X600, HD 2xxx, HD 3xxx, рэкамендуецца выкарыстоўваць новыя 3D-драйверы на базе архітэктуры Gallium3D.

Асобнай гутаркі заслугоўвае сітуацыя сярод мабільных прылад, дзе пануюць працэсары ARM. Тут сітуацыя з драйверамі для падтрымкі 3D практычна аналагічная сітуацыі на ПК. У большасці выпадкаў нават на Android-прыладах выкарыстоўваюцца прапрыетарныя драйвера для убудаванай графічнай логікі.

Але і тут з'яўляюцца адкрытыя рашэнні. Так адчыніўся новы праект Lima, які выпусціў першы Linux-драйвер для графічных працэсараў Mali кампаніі ARM.

На дадзены момант драйвер Lima падтрымлівае графічныя працэсары Mali-200 і Mali-400 ў сістэмах Linux і Android. Найбольш важна наяўнасць такіх адкрытых драйвераў для альтэрнатыўных зборак "Андроід", такіх. як, напрыклад, CyanogenMod.

Кашэрны JavaScript

Атрымала працяг ідэя пазначаць спецыяльным чынамй ліцэнзію кода JavaScrip на вэб-старонках. Ініцыятарам гэтай ідэі быў сам Рычард Столмэн. Паводле яго слоў, на JavaScript часта прадстаўлены вельмі вялікія праграмы, але пры гэтым, нягледзячы на ўяўную даступнасць кода, яны несвабодныя. Такім чынам, на думку заснавальніка руху GNU, ліцэнзію на гэты код трэба неяк відавочна ўказваць.

На дадзены момант Фонд вольнага ПЗ прапануе афармляць інфармацыю пра ліцэнзію на вэб-старонцы ў выглядзе табліцы з атрыбутам id = "jslicense-labels1". У такой табліцы будуць указаны спасылкі на тэкст ліцэнзіі і архіў з зыходным кодам сцэнараў. А id табліцы можа даваць магчымасць карыстальніку аўтаматызаваць палітыку ў дачыненні да JavaScript-сцэнараў.

Аднак такі падыход ўсё ж такі цяжка назваць універсальным. Гэты метад падыходзіць для маркіроўкі JavaScript-бібліятэк накшталт jquery, якія з'яўляюцца самастойнымі праектамі. Аднак вельмі часта JavaScript-код на старонцы не з'яўляецца самастойным, а аўтаматычна генеруецца "на лёце" на боку сервера, як, напрыклад, у выпадку GMail. Таму яго ліцэнзаванне як бы і не мае вялікага сэнсу. І ў гэтым кірунку яшчэ варта шмат папрацаваць.

Міхаіл АСТАПЧЫК