На мой погляд, цэнтральнай навіной мінулага тыдня стаў пачатак поўнамаштабнага тэставання свабоднай размеркаванай сацыяльнай сеткі Diaspora. Але аб гэтай падзеі падрыхтаваны асобны артыкул. Але у гэтым аглядзе таксама досыць навін годных увагі: Fedora 16, Solaris 11, навіны Mozilla.

Fedora 16

Самыя перадавыя лінуксоіды на мінулым тыдні атрымалі ў сваё распараджэнне шаснаццатую версію папулярнага Linux-дыстрыбутыва "Verne". Гэты дыстрыбутыў распрацоўваецца супольнасцю энтузіястаў пры падтрымцы кампаніі Red Hat.

Цікавасць Red Hat да гэтага дыстрыбутыва вызначаецца тым, што карыстаальнікі гэтай сістэмы абкатваюць новыя перадавыя тэхналогіі, якія потым могуць увайсці ў камерцыйную сістэму RHEL. Само сабой, у версіі "Verne" будуць тэставацца не толькі навінкі, але і тое, што з'явілася ў мінулым выпуску.

У першую чаргу працягваецца ўдасканаленне графічнага працоўнага асяроддзя GNOME 3. Трэцяя версія "Гнома", якая выйшла ў гэтым годзе, выклікала вялікую хвалю крытыкі, як і ў свой час KDE 4. Але на тое супольнасць Fedora і з'яўляецца перадавым, каб, нягледзячы на крытыку, працягваць асвойваць самае наватарскае ПЗ.

У сваю чаргу працоўнае асяроддзе KDE Software Compilation абноўлена да версіі 4.7. Тут, напрыклад, маецца менеджэр фатаграфій DigiKam 2, у якім рэалізавана выяўленне твараў на фотаздымках, што павінна быць шмат каму цікава.

З новых праграм, якія ўваходзяць у дыстрыбутыў Fedora, можна таксама адзначыць некалькі цікавых. Гэта ўтыліта autokey для ўстаноўкі гарачых клавіш. З'явілася легкаважная праграма для стварэння прэзентацый Ease. Аматары сацыяльных сетак могуць апрабаваць кліент мікраблогінгу hotot.

У восеньскай "Фядоры" з'явіўся і цэлы россып цікавых кансольных прыкладанняў: autojump, якое ўяўляе сабой прасунуты аналаг каманды "cd"; кансольны каляндар-планавальнік Calcurse; сістэма распазнання тэксту cuneiform; праграма для пракладання маршрутаў па картах OpenStreetMap routino; тэрміналка Qodem.

Што ж тычыцца сістэмных зменаў, то ў новай "Фядоры" зроблены пераход на загрузнік GRUB 2. Пераход пакуль ажыццёўлены толькі для архітэктуры x86 са стандартным BIOS. Пачынаючы з Fedora 16, у сістэме ўжо больш няма ні дэмана HAL, ні бібліятэкі libhal - усё гэта цалкам заменена на udisks, upower і libudev.

Цяпер для многіх актуальныя "хмарныя" вылічэнні, таму ў новай "Фядоры" гэтаму пытанню таксама нададзена ўвага. Так як адбылася поўная інтэграцыя ў ядро Linux сістэмы віртуалізацыі Xen ўзроўню Dom0,то зараз і Fedora можа выступаць у ролі каранёвага Xen-хаста. Падтрымка Xen ажыццёўлена ў эмулятары qemu, які ў сваю чаргу абноўлены да апошняй версіі 0.15. У дыстрыбутыў таксама ўкаранёны нядаўна адкрыты праект Aeolus Conductor, які ўяўляе сабой ўтыліты і вэб-інтэрфейс для стварэння асяроддзяў і іх кіравання ў cloud-сістэмах.

Асобна варта сказаць і пра зборку дыстрыбутыва "спецыяльна для рускіх" пад назвай RFRemix 16. Адаптаваную для Расіі версію робіць Аркадзь Шэйн. Некаторыя адрозненні ад арыгінальнай Fedora:

• На Live дысках дададзены LibreOffice;
• У рэпазітары даступныя пакеты з патчамі infinality, якія паляпшаюць выгляд шрыфтоў;
• Пакеты fontconfig і libXft сабраны з патчамі lcd з Ubuntu;
• У ўсталёўшчык дададзена магчымасць стварэння VPN-злучэнняў;
• У ўсталёўшчык дададзены сцэнары ўсталёўкі розных працоўных сталоў (GNOME, KDE, XFCE, LXDE, Enlightment і мінімальныя ўстаноўкі GNOME і KDE);
• Падтрымка рэпазітараў RPM Fusion і Russian Fedora у усталёўніку;
• Дададзена магчымасць выбару розных клавіятурных камбінацый для змены раскладак (для рускай мовы).

Варта дадаць, што распрацоўшчыкі вырашылі прысвяціць Fedora 16 адыйшоўшаму ад нас гэтай восенню аўтару мовы праграмавання Сі і аднаму з аўтараў UNIX Дэнісу Рытчы.

"Першая хмарная"

Тым часам кампанія Oracle выпусціла аперацыйную сістэму Solaris 11. Гэтая першая версія "сонечнай" сістэмы, якая выходзіць пад кіраўніцтвам Лары Элісана.

Раней "Саляра" распрацоўвалася ў Sun Microsystems. Спачатку Solaris стваралася як аперацыйная сістэма з зачыненым зыходным кодам. Аднак з цягам часу Sun большую яго частку адчыніла і апублікавала ў праекце OpenSolaris, які павінен быў стаць падобным на Fedora для Red Hat.

Але ў Oracle змянілі палітыку развіцця гэтай сістэмы. "Імперыя Элісана" дыстанцыявалася ад OpenSolaris, сканцэнтраваўшы намаганні на зачыненай распрацоўцы камерцыйнай версіі і бясплатнага варыянту Solaris Express. Праўда, ў кампаніі абяцаюць у далейшым адчыніць код адзінаццатай версіі. Але калі і колькі будзе адчынена - гэта таямніца. Таму Solaris 11 можна лічыць пакуль ўмоўна-адкрытым ПЗ.

Што ж тычыцца стратэгіі тэхналагічнага развіцця сістэмы, то не сакрэт, што ў далейшым Solaris будзе развівацца выключна дзеля задавальнення камерцыйных апетытаў Oracle. Злыя мовы нават сцвярджаюць, што Solaris ў будучыні будзе прыдатная толькі для запуску Oracle Database 11g.

Самі ж распрацоўшчыкі Solaris пазіцыянуюць адзінаццатую версію ні больш ні менш як "першую хмарную аперацыйную сістэму". Гэта значыць сістэму, што называецца, "са скрыні" гатовай для арганізацыі маштабнай "хмарнай" інфраструктуры ўзроўню прадпрыемства.

Solaris 11 з'яўляецца цалкам віртуалізаванай АС, якая валодае ўбудаванымі магчымасцямі віртуалізацыі, уключаючы магчымасці па стварэнні віртуальных сеткавых прылад і віртуальных сховішчаў. У новай сістэме перапрацавана рэалізацыя ізаляваных кантэйнераў Solaris Zones. Гэтая перапрацоўка, па заявах распрацоўшчыкаў, прывяла да зніжэння рэсурсаёмістасці пры выкананні ізаляваных асяроддзяў больш чым у 10 разоў у параўнанні з сістэмамі поўнай віртуалізацыі.

І, вядома ж, з выхадам "першай хмарнай" нельга не прыгадаць, што яшчэ два гады таму Элісан, не проста крытыкаваў "хмарныя тэхналогіі", а прама і адкрыта называў ідэю "хмараў" абсурднай. Аднак, як бачым на прыкладзе Solaris 11, інстынкт капіталіста ў Элісана пераважае над яго перакананнямі.

Пас'янс Mozilla

Арганізацыя Mozilla, стваральнік самога папулярнага ў свеце вольнага прыкладання браўзэра Firefox, на мінулым тыдні выпусціла шмат навінак. Самі па сабе гэтыя навінкі, можа быць і не гэтак значныя, аднак калі паспрабаваць іх сабраць у адзінае цэлае, то атрымліваецца вельмі цікавы пас'янс.

Па-першае, афіцыйна прадстаўлены web-браўзэр Firefox 8.0. І хоць многія аглядальнікі па звычцы напісалі ў сваіх аглядах, што ў новай версіі няма нічога асаблівага, на самай справе гэта не так. Гэтая восьмая версія з'яўляецца першым выпускам, якому будзе прысвоены статус версіі з павялічаным тэрмінам падтрымкі. Менавіта на восьмую версію будзе прапанавана пераходзіць карыстальнікам, у асноўным карпаратыўным, у сувязі з хуткім спыненнем падтрымкі Firefox 3.6.

У восьмай версіі карыстальнікам будзе прадастаўлены поўны кантроль на усімі дапаўненнямі браўзэра, у тым ліку і тымі дапаўненнямі, якія любяць ўсталёўвацца і абнаўляцца аўтаматычна. Цяпер ўсё новыя аўтаматычна дадаваныя дапаўненні будуць адключаныя і змогуць быць актываваны толькі пры адабрэнні карыстальнікам.

Па-другое, У Firefox 8 апцыянальна ўбудаваны рэдактар JavaScript-кода Orion з праекту Eclipse. Ён ідзе на змену прасценькаму рэдактару Scratchpad і з'яўляецца часткай больш глабальнага праекта, нацэленага на стварэнне паўнавартаснага браузернага інтэграванага асяроддзя для распрацоўкі праектаў на мове JavaScript.

Па-трэцяе, з восьмай версіяй абнавіліся і спадарожныя Firefox праекты: мабільная версія браўзэра для "Андроіда" і набіраючага папулярнасць паштовага кліента Thunderbird 8. Для абодвух праграм зроблены пераход на адзіны з настольнай версіяй рухавік рэндэрынгу.

У-чацвёртых, у разрад спадарожных праектаў дадаўся каляндар-планавальнік Mozilla Lightning, першая версія якога і з'явілася на мінулым тыдні. Каляндар-планавальнік выкананы ў выглядзе дапаўнення да паштовага кліенту Thunderbird, і які валодае пашыраным магчымасцямі інтэграцыі з сістэмай электроннай пошты. У гэтым дачыненні звязак Thunderbird + Lightning рэкамендуецца зараз выкарыстоўваць замест спыніўшагася ў развіцці календара Sunbird.

Па-пятае, распрацоўшчыкі Mozilla прадставілі мультымедыйны JavaScript-фреймворк Popcorn 1.0. Гэты праект прызначаны для стварэння інтэрактыўнага вэб-кантэнту з пашыранымі магчымасцямі выкарыстання аўдыё і відэа. Гэта мультымедыйная бібліятэка для браўзэра, якая нагадвае па свайму прызначэнню DirectX у Windows.

Такім чынам, аб'ядноўваючы першае, другое, трэцяе, чацвёртае і пятае, мы бачым як вакол браўзэра Mozilla Firefox складаецца інтэграваны комплекс прыкладанняў, які будзе забяспечваць карыстальніку шырокі спектр рашэння задач: офісныя задачы, распрацоўка, мультымедыя.

Практычна перад намі, можна сказаць, каркас браузерной аперацыйнай сістэмы, распрацоўку якой у Mozilla ужо і не хаваюць. Аперацыйную сістэму B2G (Boot to Gecko), якая прадстаўляе сабой браўзэр, які працуе паверх Linux-ядра, распрацоўшчыкі Mozilla маюць намер прадставіць ужо у другім квартале 2012 года. Ужо гатовы дэталёвы план развіцця B2G.

Сцвярджаецца, што B2G нацэлены на выкарыстанне толькі ў мабільных прыладах. Аднак, як кажуць шматлікія эксперты, хутка акрамя мабільных прылад больш ніякіх кампутараў і не застанецца.

Міхаіл АСТАПЧЫК