Ў гэтым аглядзе разгледзім прыклады софту для GNU/Linux у класе аўдыёпрайгравальнікаў і ў класе манітораў інтэрнэт-трафіку. Як убачым, абодва тыпу праграм маюць патрэбу ў далейшым функцыянальным развіцці, хіба што матывы гэтага развіцця ў кожным класе будуць розныя.

Goggles Music Manager

Калі судзіць па меркаваннях у сацыяльных сетках, якія мне трапляліся на вочы, то шмат бібліяфілаў цяпер паступова адкрываюць для сябе перавагі аўдыёкніжак. Апошнія павольна, але дакладна заваёўваюць увагу шырокай публікі. У сувязі з гэтым тэма аудоёпрайгравальнікаў набывае новае вымярэнне.

Па-першае, аўдыёкніжкі берагуць зрок, што з узростам актуальна. У сучаснага чалавека глядзельны канал вельмі перагружаны - электронныя кнігі, кампутар, тэлевізар. Здароўе не жалезнае, і чытанне кніг, асабліва з нізкаякасных планшэтаў ці смартфонаў, у мятро ці лежучы ў пасцелі карысным для вачэй ніяк нельга назваць. Аўдыёкніжкі - выдатная магчымасць зменшыць нагрузку на вочы.

Па-другое, прыгажосць шматлікіх літаратурных твораў расчыняецца менавіта тады, калі іх слухаеш, а не чытаеш. Вось Багдановіч, напрыклад, для вуха гучыць як Моцарт. Вядома ж, гэта пры ўмове, што тэкст чытае добры артыст.

Безумоўна, добрая аўдыёкніжка - гэта ў першую чаргу добры чытальнік. Але і ў тэхнічным стаўленні да аўдыёкніжак ёсць пажаданні. Напрыклад, жадалася б, каб у аўдыёкніжку ўваходзілі такія магчымасці: тэкставы пласт, пласты з ілюстрацыямі, пласт бібліяграфічных дадзеных, разгорнуты тэкставы пошук з магчымасцю прайгравання са знойдзенай фразы, розныя выгляды ўзгодненага з тэкстам музычнага фону, магчымасць "пазнак на палях". І яшчэ чаго-небудзь такога высокатэхналагічнага.

Што павінна з'явіцца раней: адмысловыя фарматы дадзеных для аўдыёкніжак ці ж адмысловыя прайгравальнікі - гэта пытанне першаснасці курыцы ці яйкі. Пакуль фарматаў і праграм, распрацаваных спецыяльна для гукавых кніжак, няма. Звычайна запампаваная з Інтэрнэту аўдыёкніжка - гэта гукавы файл ці набор файлаў з плэй-лістом, які праслухоўваецца як просты музычны альбом.

Напэўна, добрым варыянтам для аўдыё-выданняў з'яўляюцца плэеры з падтрымкай каталагізацыі, у якія апроч прайгравальніка інтэгравана мноства дадатковых функцый для арганізацыі хатніх калекцый мультымедыя. Калі казаць пра праграмы гэтага класа для сістэм GNU/Linux, тое гэта такія прайгравальнікі, як Rhythmbox, Amarok ці ж Goggles Music Manager (GMM). Апошні пасля працяглага зацішша нядаўна ажыў і абнавіўся да новай версіі Goggles Music Manager 0.13. Ніжэй апішам асноўныя магчымасці GMM, які не так ужо часта згадваецца ў праграмных аглядах.

Goggles Music Manager (GMM) - гэта ўніверсальны мэнэджар музычных калекцый з убудаваным аўдыяплэерам, які дазваляе аўтаматычна ажыццяўляць сартаванне музычных файлаў. GMM напісаны для сістэм GNU/Linux. Старыя версіі маюцца ў большасці папулярных дыстрыбутываў.

Самая галоўная добрая якасць Goggles Music Manager - гэта яго лёгкасць і шпаркасць. Запускаецца і працуе плэер сапраўды вельмі шустра, і індэксацыя музыкі праходзіць таксама хутка.

Прычынай такой шустрай працы з'яўляецца ў першую чаргу бібліятэка для пабудовы графічнага інтэрфейсу FOX Toolkit, на якой і заснаваны плэер. FOX Toolkit з'яўляецца адным з самых хуткіх фрэймворкаў для стварэння GUI, утрымоўвае вялікі лік элементаў карыстацкага інтэрфейсу і падтрымку OpenGL.

Карыстацкі інтэрфейс Goggles Music Manager не толькі хуткі, але і наладжвальны. Плэер можна наладзіць як дэталёвы мэнэджар файлаў, так і ў выглядзе мінімалістычнага акенца.

Інтэрфейс лакалізаваны на шматлікія мовы.

Метададзеныя аўдыёфайлаў можна рэдагаваць. У GMM маецца ўласны рэдактар тэгаў, які можна выклікаць праз кантэкстнае меню трэка. Гэты нескладаны рэдактар дазваляе хутка зрабіць невялікія праўкі ў тэгах аўдыёфайлаў. Але, на мой погляд, для больш грунтоўнай працы з метададзенымі ў кірылічных кадоўках пажадана выкарыстоўваць іншыя спецыялізаваныя прылады. Хоць самі па сабе кірылічныя кадоўкі ў аўдыёфайлах - гэта асобная вялікая праблема.

Падтрымліваюцца асноўныя аўдыёфарматы: Ogg Vorbis, FLAC, MP3, MP4, ASF, Musepack. Выраўноўванне гучнасці Replay Gain таксама прыкладаецца. Існуе імпарт і экспарт плэйлістоў у фарматах XSPF, PLS, Extended M3U, M3U і CSV.

Прысутнічае, як належыць, пошук з прасунутым сартаваннем. Напрыклад, магчыма задаць выключэнне з назваў трэкаў ангельскіх артыкляў "a", "an", "the" і т.п.

Да ўсяго гэтага ў якасці бонуса Goggles Music Manager забяспечвае скроблінг у сэрвісы Last-FM і Libre.fm.

Такім чынам, Goggles Music Manager досыць дасканалая праграма для праслухоўвання і каталагізацыі музычных альбомаў, якая задаволіць нямала карыстачоў. Аднак магчыма ў гэты плэер у далейшым дададуць новыя функцыі, новыя панэлі дадзеных, неабходныя менавіта для аўдыёкніжак - напрыклад, які-небудзь скроблінг для бібліяфілаў, а не толькі для меламанаў. І гэта было б проста выдатна.

Darkstat

Падлік колькасці інтэрнэт-трафіку і яго аналіз - адна з самых распаўсюджаных задач, як для асобнага карыстача, так і для прадпрыемстваў. Для сістэм GNU/Linux існуе шмат спосабаў рашэння гэтай задачы, пачынальна з самописных скрыптоў і сканчаючы камерцыйнымі білінгавымі праграмнымі комплексамі.

Іншая справа, што ўсе гэтыя спосабы галоўным чынам разлічаны на сістэмных адміністратараў і Інтэрнэт-правайдараў. А што да якога-небудзь звычайнага распачыналага карыстача Linux, якому неабходна простая ўтыліта, якая дазваляе ўлічваць трафік і адлюстроўваць загрузку сеткі за розныя перыяды часу, то выбар тут не так вялікі, як жадалася б.

Напрыклад, у Ubuntu ёсць штатная праграма "Сістэмны манітор". Тут на ўкладцы "Рэсурсы" можна ўбачыць панэль хуткасці і колькасці спажытага трафіку Інтэрнэт за час карыстацкага сеансу ў сістэме. У некаторых выпадках можа спатрэбіцца для кантролю мабільных тарыфаў 3G-мадэмаў.

З простых і немудрагелістых манітораў трафіку Інтэрнэт можна адзначыць просты і маленечкі ў некалькі кілабайт кансольны манітор трафіку vnStat. Утыліта даступная ў рэпазітарах большасці дыстрыбутываў Linux, а таксама працуе ў FreeBSD і MacOS X.

Працуе vnStat проста. Спачатку трэба стварыць базы дадзеных для кожнага сеткавага інтэрфейсу. (Якія існуюць інтэрфейсы ў сістэме, можна прагледзець камандай ifconfig). Напрыклад, ствараем базы дадзеных уліку трафіку для падлучанага мабільніка (ppp0) і сеткавага інтэрфейсу (eth0).

sudo vnstat -u -i ppp0
sudo vnstat -u -i eth0

Пасля чаго, калі выклікаць vnStat без ключоў, будуць выведзены дадзеныя пра трафік ў выглядзе табліцы.

Выклік vnStat з спецыяльнымі ключамі дае розную дэталізацыю справаздач: гадзіна (-h), дзень (-d), тыдзень (-w), месяц (-m).

Але прастата vnStat уяўная. Насамрэч у выпадку якіх або праблем прыйдзецца вывучыць і ўсе опцыі праграмы, і яе канфігурацыйны файл, і асновы сеткавых механізмаў у сістэме Linux. Карыстачу, які зможа ўсё гэта здужаць, можна смела прысуджаць званне распачыналага адміна. Але не ўпэўнены, што знойдзецца шмат такіх сярод звычайных карыстачоў.

Тое ж самае можна сказаць і пра Darkstat - папулярнейшы манітор трафіку для сістэм GNU/Linux. Менш месяца назад утыліта абнавілася да версіі 3.0.718.

Darkstat - гэта таксама просты, легкаважны і мінімалістычны манітор трафіку для персанальнага выкарыстання. Гэты манітор таксама вельмі лёгка ўсталяваць і пачаць з ім працаваць. Ён маецца практычна ва ўсіх рэпазітарах дыстрыбутываў і для яго запуску не запатрабуецца практычна ніякіх налад. Пасля ўсталёўкі, досыць запусціць Darkstat у камандным радку, задаўшы ў якасці параметру сеткавы інтэрфейс.

Прыклад запуску Darkstat для мабільнага тэлефона, падлучанага праз usb:

sudo darkstat -i usb0

Пасля чаго можна адкрыць браўзар і зайсці па адрасе localhost:667. У браўзары будзе адкрыта старонка статыстыкі з дзвюма ўкладкамі. Darkstat мае ўбудаваны вэб-сервер, звяртаючыся да якога вы атрымаеце даволі падрабязную статыстыку пра выдаткаваныя вамі кіла-, мега- ці гігабайтах.

На першай укладцы "Graphs" паказваецца базавая інфармацыя пра колькасць прайшоўшага ў сеткі трафіку. Таксама тут прысутнічаюць некалькі графікаў у рэальным часе пра спажыванню трафіку па хвілінах, гадзінам, дням і месяцам.

На ўкладцы "Hosts" будзе паказана табліца з інфармацыяй злучэнняў з асобнымі хастамі. Калі клікнуць мышкай на IP-адрасе хаста, з'явіцца яшчэ больш дэталёвая інфармацыя пра злучэнне з гэтым хастом.

Але зноў-ткі, darkstat насамрэч вельмі моцная ўтыліта, і каб яе гнутка наладзіць ці вырашыць якія-небудзь праблемы, то прыйдзецца, магчыма, памучыцца з мануаламі. Да таго ж darkstat мае шмат невідавочных нюансаў працы, якія нават у дакументацыі не адлюстраваны. Я, напрыклад, так і не асвоіў да канца працу ў darkstat з базамі дадзеных трафіку.

Такім чынам, асноўным матывам для развіцця праграм манітораў сеткавага трафіку ў сістэмах Linux для звычайнага карыстальніка з'яўляецца недастатковая ўвага распрацоўнікаў да гэтага класа праграм. Для праграмістаў Linux пакуль цікавейшае пісаць білінгавыя сістэмы для правайдараў. Таму варта пажадаць хоць бы аўтару Darkstat не закінуць свой праект і зрабіць яго сапраўды папулярным сярод шырокіх народных мас.

Міхаіл АСТАПЧЫК