Магчыма, пры дапамозе гэтага агляду навінак вольнага ПЗ некаторыя карыстальнікі знойдуць для сябе альтэрнатыву платнай картаграфічнай праграме OziExplorer або знойдуць свой любімы прагляднік малюнкаў і тэкставы рэдактар. У аглядзе таксама разгледзім праграмы для павелічэння магчымасцяў сістэмнага буфера абмену і спрашчэння стварэння дакументаў LaTeX. Усе пералічаныя ў аглядзе праграмы не толькі са свабодным кодам, не толькі бясплатныя, але і працуюць і на Linux, і на Windows.

Картаграфія і навігацыя QLandkarte GT

Картаграфічнае і навігацыйнае ПЗ практычна стала абавязковым для планшэтаў і смартфонаў. На персанальных кампутарах у гэтым стаўленні зараз звычайна выкарыстоўваюцца анлайн геасэрвісы. Але ёсць для ПК і спецыяльнае картаграфічнае ПЗ агульнага прызначэння. Напрыклад, для Windows самым папулярным асяроддзем для працы з GPS-навігатарамі і картаграфічнай інфармацыяй з'яўляецца прыкладанне OziExplorer. І хоць гэтая праграма добра працуе на сістэмах Linux з дапамогай Wine, але ўсё ж OziExplorer з'яўляецца прапрыетарным ПЗ і не бясплатным.

Свабодным аналагам OziExplorer можна назваць прыкладанне QLandkarte GT. Гэта шматплатформавы навігацыйны пакет напісаны з выкарыстаннем бібліятэкі Qt і можа быць сабраны для Windows, Linux і MacOS. У рэпазітарах дыстрыбутываў GNU/Linux ён сапраўды ёсць. Апошняя версія праграмы за ліпень гэтага года мае нумар 1.7.1.

Як і OziExplorer, QLandkarte GT дазваляе працаваць на экране кампутара з картамі, якія карыстальнік стварае сам шляхам сканіравання папяровых карт або іншым спосабам. Такія карты ўсё яшчэ актуальныя, так як, напрыклад, OpenStreetMap добры для гарадоў, але маланаселеныя тэрыторыі тут адлюстраваны не вельмі падрабязна, і лепшым варыянтам тут могуць апынуцца старыя добрыя "генштабаўскія" кіламетроўкі.

Прыкладанне падтрымлівае працу і стварэнне карт у растравым фармаце GeoTiff. Гэта растравы фармат малюнкаў Tiff, які звычайна ўяўляе сабой скан папяровай карты, і ў які дададзены пласт з геададзенымі. Ствараецца такі фармат шляхам "прывязкі" малюнка карты да кропак, якія маюць вядомыя каардынаты і геаграфічна знаходзяцца на гэтай карце.

Таксама QLandkarte GT ўмее працаваць з GPS-навігатарамі Garmin. Праграма дазваляе вырабляць усе неабходныя аперацыі з пуцявымі кропкамі, трэкамі і маршрутамі - загружаць іх з навігатара ў праграму і назад, ствараць і рэдагаваць.

Пры наяўнасці доступу ў Сетку можна непасрэдна з праграмы працаваць з анлайн-сэрвісам OpenStreetMaps.

QLandkarte GT падтрымлівае адлюстраванне карт вышынь. Гэта робіцца шляхам выкарыстання трохмерных візуальных эфектаў.

І важна тое, што для QLandkarte GT можна пераганяць графічныя файлы OziExplorer. Робіцца гэта не ў самым дадатку, а пры дапамозе асобных скрыптоў і ўтыліт, для працы з якімі існуе нямала інструкцый ў Сетцы.

CopyQ для кіравання буферам абмену

Буфер абмену - стандартная функцыя любой аперацыйнай сістэмы, якая дазваляе пераносіць тэкст, малюнкі, гукі і іншыя дадзеныя з аднаго прыкладанні ў іншае пры дапамозе каманд "капіяваць", "выразаць", "уставіць". Пры дапамозе асобных праграм можна значна удасканаліць працу гэтай стандартнай функцыі. Прыкладам такой праграмы з'яўляецца CopyQ, бягучая версія якой у ліпені дасягнула нумару 1.9.

CopyQ - гэта моцны менеджэр буфера абмену. Прыкладанне напісана з выкарыстаннем кросплатформеннай бібліятэкі Qt і адпаведна працуе пад Linux і Windows. Пасля ўстаноўкі і запуску праграмы, яе значок з'явіцца ў трэі. Калі клікнуць па ім левай кнопкай мышы, з'явіцца акно праграмы, якое змяшчае шмат функцый для маніпуляцый з буферам абмену.

Хаця магчымасці гэтых функцый, хутчэй за ўсё, нашмат перавышаюць патрабаванні звычайнага карыстальніка.

• наладжвальная гісторыя абмену дадзенымі;
• розныя рэжымы працы з малюнкамі;
• падтрымка HTML-фарматавання тэксту;
• сістэма ўкладак;
• гарачыя клавішы для асноўных аперацый;
• магчымасць выкарыстання каманд, якія выконваюцца, калі тэкст, што капіюецца ў буфер, задавальняе вызначаным крытэрам;
• стварэнне нататак да скапіяваных дадзеных;
• магчымасць працы CopyQ з каманднага радка.

З іншага боку, такая вялікая функцыянальная моц CopyQ можа нават лічыцца недахопам, і хутка асвоіцца з праграмай не атрымаецца. Тым больш праграма яшчэ не русіфікавана.

Таксама варта ўлічваць тое, што праграма CopyQ створана на бібліятэцы Qt, і як сістэмнае прыкладанне ў першую чаргу разлічана на працоўнае асяроддзе KDE. Таму, напрыклад, пры працы з Ubuntu Unity могуць узнікнуць праблемы ўжо хоць бы ў тым, што значок CopyQ ў трэі Unity не вельмі гармануе з агульнай тэмай ўсяго працоўнага стала. Хаця у Linux Mint значок CopyQ глядзіцца прымальна.

На афіцыйнай вэб-старонцы прыкладання маюцца гатовыя зборкі праграмы для Windows і большасці дыстрыбутываў Linux. Карыстальнікі Ubuntu могуць усталяваць CopyQ з дапамогай спецыяльнага рэпазітара.

Праглядаем карцінкі ў Nomacs

Праграмы для прагляду малюнкаў таксама з'яўляюцца стандартнымі для любой аперацыйнай сістэмы, і такіх праграм існуе нямала. Але для тых, хто яшчэ не абраў для сябе любімы прагляднік, можна рэкамендаваць пазнаёміцца з Nomacs.

Nomacs - гэта кросплатформенны прагляднік малюнкаў, чый код распаўсюджваецца пад вольнай ліцэнзіяй. Гэта невялікая, хуткая, вытанчаная праграма спраўляецца з найбольш распаўсюджанымі фарматамі малюнкаў, уключаючы фота ў фармаце RAW.

Таксама Nomacs мае ў сваім складзе базавыя функцыі для рэдагавання малюнкаў: каляровая карэкцыя, паварот, змяненне памеру, абрэзка. У праграме прадугледжаны розныя дапаможныя панэлі для навігацыі па файлах, слайд-шоў, прагляду метаінформаціі і гістаграмы. Пры гэтым нельга сказаць, што праграма складаная для звычайнага карыстальніка і аматара-фатографа.

Асаблівасцю Nomacs з'яўляецца рэжым сеткавай сінхранізацыі, калі праграма можа сінхранізавацца з іншымі сваім экземплярамі па сетцы. Праўда, не зусім зразумела, для чаго такі рэжым на практыцы можа спатрэбіцца.

Nomacs, як і CopyQ, напісаны на Qt, працуе на Windows, Linux, MacOS. Для карыстальнікаў Ubuntu маецца свой ppa-рэпазітар. Бягучая версія прыкладання за ліпень месяц - Nomacs 1.4.0.

Тэкставы рэдактар TEA

Рэдактары для тэксту - такая ж шырокая тэма, як і прагляднікі малюнкаў, і іх таксама створана нямала. Сёння хацелася б прадставіць тварэнне кіеўскага праграміста Пятра Сямілетава - рэдактар TEA.

TEA - тэкставы рэдактар з шматгадовай гісторыяй, сотнямі карысных функцый і, вядома ж, з адкрытым зыходным кодам. Даступны зборкі на аснове бібліятэк Qt і GTK для Windows, Linux. Апошняя версія 3.6 - гэта пачатак пераходу на Qt5.

Аўтара TEA адрознівае любоў да ўсяго нестандартнага, што ў першую чаргу выяўляецца ў візуальным абліччы праграмы. У TEA актыўна выкарыстоўваюцца бакавыя вертыкальныя ўкладкі з пацешнымі назвамі - "зырить", "ладить". Нават ўбудаваны файлавы менеджэр тут называецца не інакш як файлавы прыказчык.

Па праўдзе кажучы, інтэрфейс TEA часта падвяргаецца крытыцы. Напрыклад, у Windows бакавыя ўкладкі рэдактара могуць выглядаць не вельмі прыгожа.

У плане функцыянальнасці TEA таксама адрознівае вялікая доля нестандартных магчымасцяў.

Стандартныя функцыі для працы з тэкстам:

• аўтаматычнае вызначэнне кадоўкі;
• подстветка сінтаксісу;
• модуль пашыранай статыстыкі са зноў такі арыгінальнай назвай УНИТАЗ;
• чытанне фарматаў ODT, DOCX, RTF, ABW, KWD, FB2;
• сродкі вёрсткі ў HTML, Docbook, LaTeX, Lout, Wikitext;
• скрыпты (Python, Ruby, Perl, Bash);
• шмат функцый апрацоўкі тэксту, такіх як змяшчэнне стандартнага тэксту "Lorem ipsum dolor ...", змена рэгістра вылучанага тэксту і многае іншае;
• праверка арфаграфіі.

Нестандартныя магчымасці:

• азбука Морзэ;
• убудаваны каляндар-планавальнік;
• праглядальнік малюнкаў;
• вылічэнне RMS для 16-бітных PCM WAVаў;
• масавае змяненне памеру малюнкаў і іх фармату;
• убудаваны ZIP-архіватар;
• запуск знешніх праграм з бягучым адчыненым файлам.

Вага праграмы ў залежнасці ад АС можа быць да пяці мегабайт. Апошнія версіі TEA аўтар распаўсюджвае са свайго спецыяльнага сайта. Больш старыя версіі маюцца ва ўсіх рэпазітарах дыстрыбутываў Linux.

З TeXstudio не страшны LaTeX

Наступная праграма ў першую чаргу павінна быць цікавая тым, хто ўсталяваў сабе сістэму вёрсткі LaTeX, але не ведае, што цяпер далей рабіць. І хоць ствараць дакументы LaTeX можна і ў тэкставым рэдактары TEA, існуюць спецыялізаваныя графічныя абалонкі для працы з LaTeX. Адной з такіх абалонак і з'яўляецца TeXstudio, апошняя версія якой - TeXstudio 2.6.

TeXstudio - абалонка для LaTeX якая дазваляе з лёгкасцю ствараць LaTeX дакументы і кіраваць імі. Яна мае сучасны тэкставы рэдактар з аўтаматычнай праверкай арфаграфіі і падсветкай сінтаксісу. Вельмі многае ў TeXstudio можна рабіць адным націскам кнопкі мышы: выклік ўсіх інструментаў LaTeX, ўстаўку большасці матэматычных знакаў.

TeXstudio мае сродкі прадпрагляду рэдагуемага дакумента: pdf-прадпрагляд паказвае скампіляваны pdf-файл, а прадпрагляд формул адлюстроўвае выдачу LaTeX для асобнага матэматычнага выразу ў тэксце.

Памер усталявальнага архіва прыкладання каля 20 мегабайт. У TeXstudio, як і ва ўсіх папярэдніх праграмах у гэтым аглядзе, выкарыстоўваецца бібліятэка Qt, што дазваляе праграме запускацца на Windows, Unix/Linux і MacOSX. Напрыклад, гэта прыкладанне з'яўляецца папулярным у карыстальнікаў Windows у звязцы з MiKTeX - адкрытым дыстрыбутывам TeX для платформы Windows. Стабільныя версіі TeXstudio маюцца ва ўсіх афіцыйных дыстрыбутывах Linux.

Міхаіл АСТАПЧЫК