Нягледзячы на ўсеагульнае скептычнае стаўленне да GNU/Hurd, з выхадам версіі Debian "Wheezy" на аснове гэтага ядра пастараемся захаваць аптымістычны погляд на гэты праект. На прыкладах Emerald і Pinguy OS звернем увагу не толькі на функцыянальнасць сістэм Linux, але і на іх прыгажосць. Таксама адзначым магутную ўтыліту Recoll для індэксавання і пошуку інфармацыі на лакальным кампутары, якую можна нават назваць лакальным Google-пошукам.

Debian GNU/Hurd 2013

Праект GNU/Hurd не збіраецца паміраць і ўсё яшчэ падае прыкметы жыцця. У пачатку мінулага тыдня адбыўся выхад новай версіі неафіцыйнага дыстрыбутыва Debian 7 "Wheezy", які выкарыстоўвае Hurd ў якасці ядра, замест ядра Linux. Гатовыя ўсталявальныя CD і DVD-вобразы, а таксама вобразы для віртуальных машын.

GNU/Hurd - гэта спроба напісаць яшчэ адно свабоднае ядро для сістэм UNIX, якая пачалася практычна адначасова з распрацоўкай ядра Linux Лінусам Торвальдсам. Але ў адрозненне ад ядра Linux, якое спачатку стваралася дзеля цікавасці і задавальнення, распрацоўшчыкі Hurd на чале з Рычардам Столмэнам ставілі перад сабой сур'ёзныя задачы па ажыццяўленню ў ядры самых перадавых акадэмічных даследаванняў.

Напрыклад, у адрозненне ад простага маналітнага ядра Linux, у аснову Hurd была пакладзена мікраядро, калі практычна ўся функцыянальнасць выносіцца ў прастору карыстальніка, пакідаючы мікраядру толькі самую важную працу. Такая мадэль дазваляе на ўзроўні карыстальніка бяспечна для ўсёй сістэмы ствараць сваё вельмі гнуткае працоўнае праграмнае асяроддзе.

Але па іроніі абставінаў менавіта "несур'ёзны" Linux стаў хутка развівацца і знайшоў шырокае прымяненне ў індустрыі і прамысловасці. А вось сур'ёзны Hurd да гэтага часу так і не выйшаў са стадыі эксперыментальнага праекта.

Аднак GNU/Hurd ўзяла пад сваю апеку супольнасць распрацоўнікаў дыстрыбутыва Debian. У выніку з'явіліся неафіцыйныя зборкі Debian, якія складаюцца з ядра GNU/Hurd дапоўненага пакетамі з Debian GNU/Linux.

Па праўдзе кажучы, нельга пакуль сказаць, што GNU/Hurd ад гэтага стаў хутка даганяць Linux у плане працы на персанальных кампутарах. Напрыклад, у мяне ў віртуальнай машыне ўсталёўшчык гэтай сістэмы да канца здужыць працэдуру інсталяцыі так і не змог.

Але гэта ўсё роўна не выклікае ў мяне песімізму ў дачыненні да Hurd. Па-першае, прагрэс складаецца ўжо хоць бы ў тым, што калі раней для запуску Hurd трэба было нешта кампіляваць, то зараз ёсць гатовая сістэма з немалой колькасцю пакетаў. А гэта дазваляе больш шырокаму колу аматараў UNIX займацца тэставаннем Hurd.

Па-другое, свет клінам на персанальных кампутарах даўно ўжо не сыходзіцца. І цяпер у эпоху post-PC адкрываюцца новыя нішы камп'ютэрных тэхналогій, дзе Hurd са сваёй мікраядзернасцю як раз можа спатрэбіцца.

"Ubuntu у смарагдах"

Цяперашні звычайны карыстальнік "Лінукс" даўно ўжо больш увагі надае не ядру, а прыгажосці карыстацкага інтэрфейсу. Асабліва надаюць увагу гэтай справе карыстальнікі Ubuntu. Дабро, што у Linux прысутнічае немалы выбар працоўных графічных асяроддзяў, а таксама маецца ў дастатку шмат магчымасцяў па іх мадыфікацыі.

Напрыклад, мы практычна ніколі не спыняліся на тэме дэкаратараў, якія дазваляюць грунтоўна змяніць знешні выгляд стандартнага інтэрфейсу Linux-сістэм. У якасці прыкладу можна назваць дэкаратар Emerald ("Змарагд"), заснаваны на магчымасцях кампазітнага мэнэджара вокнаў Compiz. У часы GNOME 2 гэты дэкаратар быў вельмі папулярны. Для яго было створана мноства візуальных тэм. Напрыклад, у Emerald можна зрабіць візуальны стыль акна праграмы як у Windows Vista.

Аднак, відаць, што мы прысутнічаем пры завяршэнні жыццёвага цыкла гэтага выдатнага праекта. GNOME Shell ў Compiz ўжо не мае патрэбы. І хоць гэты кампазітны менеджэр яшчэ выкарыстоўваецца ў Ubuntu Unity, Emerald паволі знікае з афіцыйных рэпазітароў дыстрыбутываў.

Добрая навіна ў тым, што добрыя людзі сабралі рэшткі "смарагдавай" раскошы для аматараў Ubuntu ў спецыяльны ppa-рэпазітар, праз які гэты дэкаратар можна ўсталяваць.

sudo add-apt-repository ppa:nilarimogard/webupd8
sudo apt-get update
sudo apt-get install emerald

У сістэме пры гэтым ужо павінна быць ўстаноўлена прыкладанне compizconfig-settings-manager. Пасля чаго трэба спампаваць файлы тэм са спецыяльнага сайта, затым імпартаваць гэтыя тэмы праз мэнэджэр тэм Emerald і запусціць "Смарагд" з дапамогай каманды "emerald --replace".

На жаль, у дадзеным выпадку гарантаваць стабільную працу Emerald ўжо нельга. Таму ў выпадку праблем "Смарагд" можна "выпіліць" камандай:

sudo apt-get remove emerald

Pinguy OS

Працягвае тэму прыгажосці і ўдасканалення Ubuntu дыстрыбутыў Pinguy OS 13.04 Beta. Гэтая сістэма, як нескладана здагадацца па нумары яе версіі, з'яўляецца пераробкай Ubuntu Linux 13.04. Але пры гэтым Pinguy працягвае развіваць асноўную ідэю Canonical па стварэнні Linux-сістэмы, гатовай да выкарыстання, што называецца, "са скрынкі" і без неабходнасці доўгай дадатковай налады.

Pinguy OS выкарыстоўвае графічнае асяроддзе на аснове GNOME 3 з вялікай колькасцю дапаўненняў, пашырэнняў і твікаў, каб з графічнай абалонкай можна было пачаць працаваць непадрыхтаванаму чалавеку адразу пасля ўсталёўкі дыстрыбутыва. Напрыклад, замест кнопкі Activities выкарыстоўваецца стандартнае карыстацкае меню. І хоць Ubuntu 13.04 мае ў сваім складзе GNOME 3.6, у Pinguy OS выкарыстоўваецца больш свежая версія GNOME 3.8.

Карыстацкі інтэрфейс GNOME у Pinguy OS злева і знізу можа быць прыгожа аздоблены двума докамі Docky, якія з'яўляюцца аналагамі лончэра Ubuntu. А непасрэдна працоўны стол можа быць інкруставаны сістэмным маніторам Conky з прыгожымі візуальнымі эфектамі.

Распаўсюджваецца Pinguy OS не ў выглядзе мінімальнага набору ПЗ, як Ubuntu, а ў выглядзе DVD-вобразаў памерам больш за два з паловай гігабайт. На гэтым адзіным дыску сабраны практычна ўсе асноўныя прыкладання лінуксоіда. Прыклады ПЗ Pinguy OS 13.04: Firefox 21, LibreOffice 4.0.2, Friends 0.1.3, Skype 4.1.0 (з магчымасцю апгрэйду да 4.2), TeamViewer 7, Pinta 1.4, Shotwell 0.14.1, Rapid Photo Downloader 0.4.5, Xchat 2.8.8, Clementine 1.1.1, XBMC Media Center 2.13, Gloobus Preview 0.4.5, Boot Repair 3.199, Wine 1.5.30, PlayOnLinux 4.1.1 і многае іншае.

Статусы выпускаў Pinguy OS адпаведны статусам выпускаў Ubuntu. Тут маюцца стабільныя LTS-версіі з доўгім тэрмінам падтрымкі, паміж якімі кожныя шэсць месяцаў выходзяць бэта-версіі, да якіх і адносіцца новы выпуск Pinguy OS 13.04 Beta.

Recoll 1.19

У траўні абнавілася графічная ўтыліта Recoll, якая з'яўляецца аналагам праграм Beagle і Tracker, і якая прызначана для індэксаванага пошуку дакументаў па імёнах файлаў і тэксту ўнутры файлаў. Іншымі словамі, гэта нешта накшталт лакальнага Google-пошуку на кампутары, што неабходны тым, хто захоўвае ў сябе на PC з АС Linux шмат тэкставых дакументаў.

Нягледзячы на тое, што Recoll памерам усяго ў некалькі мегабайт, гэта магутная па магчымасцях праграма.

Recoll можа індэксаваць вялікую колькасць тыпаў файлаў. Сама праграма сваімі сіламі можа праіндэксаваць наступныя тыпы: text, html, log-файлы, файлы Scribus, дыяграмы Dia, maildir і mailbox. Але ў дапамогу для індэксацыі могуць прыцягвацца і знешнія прыкладанні, калі яны ўсталяваныя ў сістэме. У выніку спіс індэксаваных тыпаў файлаў значна пашыраецца: Abiword, FB2, Microsoft Office Open XML, OpenOffice, SVG, Gnumeric, PDF, Lyx, CHM, EPUB, RTF, TeX, DVI, тэкставыя пласты Djvu, тэгі ў медыяфайлах, MIDI.

Recoll дае вялікія магчымасці па пошуку ў праіндэксаваных дадзеных. Маецца пошук па фразах з магчымасцю ўказання дапушчальнага інтэрвалу паміж словамі. Recoll падтрымлівае маскі (*,?, []), а таксама аперанды "OR", "AND". Можна шукаць па аўтару, памеру файла, даце, фармату або mime-тыпу. Праграма мае выдатную функцыю Term Explorer, якая дазваляе шукаць па ключавых словах, якія недакладна вядомыя альбо карыстальнік не ведае дакладнага іх напісання. Дадзеная функцыя падтрымлівае мноства аперацый: пошук аднакарэнных слоў, пошук слоў па масцы, пошук па вымаўленню.

Індэксаванне інфармацыі - працэдура, якая патрабуе вялікіх вылічальных рэсурсаў, якая можа значна запаволіць працу сістэмы. Recoll прадастаўляе выбар розных стратэгій індэксавання: маецца магчымасць індэксавання ў рэжыме рэальнага часу, таксама магчымы запуск працэсу індэксавання па раскладзе як задачы Cron. Для зніжэння нагрузкі пры індэксаванні могуць выкарыстоўвацца множныя базы дадзеных (multiple databases), якія дазваляюць па асобнасці індэксаваць розныя часткі файлавай сістэмы.

У новай версіі Recoll 1.19 для павелічэння прадукцыйнасці зараз выкарыстоўваюцца некалькі патокаў індэксацыі, што павінна прынесці значнае павелічэнне хуткасці працы з вялікімі індэксамі на шматпрацэсарных машынах.

Таксама ў Recoll 1.19 з'явіўся новы вэб-інтэрфейс, які выкарыстоўвае легкаважны вэб-фреймворк Bottle Python для серверна і не патрабуе Apache або іншы вэб-сервер. Праўда, у Ubuntu 13.04 гэты Bottle Python пакуль чамусці не хоча запускацца.

Але праца над памылкамі ідзе. І з моманту выпуску версіі 1.19 ўжо выйшла некалькі некрытычных абнаўленняў, таму варта спадзявацца, што і ўсе іншыя недахопы новага выпуску Recoll будуць выпраўленыя ў хуткім часе.

Міхаіл АСТАПЧЫК