Апошняя дэкада красавіка - гэта заўсёды час выхаду новай версіі Ubuntu. 25-га красавіка выйшла версія Ubuntu 13.04, асаблівасці якой разгледзім у гэтым аглядзе. Таксама пазнаёмімся з некаторымі прыкладаннямі, з дапамогай якіх можна дапоўніць або палепшыць новую сістэму Ubuntu.

Ubuntu 13.04

Новы выпуск дыстрыбутыва Ubuntu 13.04 з кодавай назвай "Raring Ringtail" апынуўся не такім ужо і страшным зверам - у ім не было нічога такога, што выклікала б халівар сярод карыстальнікаў гэтай сістэмы. У адрозненне ад, напрыклад, папярэдняга рэлізу Ubuntu 12.10, дзе непасрэдна ў сістэму быў укаранёны камерцыйны пошукавы сэрвіс Amazon.

Іншымі словамі, выпуск Ubuntu 13.04 атрымаўся цалкам прахадным. Ніякіх асаблівых навінак, дзеля якіх у абавязковым парадку трэба ўсталяваць новую версію, "Raring Ringtail" не ўтрымлівае. А для ўстаноўкі новых версій прыкладнога ПЗ большасць карыстальнікаў даўно карыстаюцца спецыяльнымі ppa-рэпазітарамі, дзе звычайна змяшчаюцца самыя апошнія версіі праграм.

На самай жа справе Ubuntu 13.04 як раз павінен быў стаць новай вяхой у гісторыі дыстрыбутыва. Напрыклад, з гэтай версіі планавалася пачаць актыўную эксплуатацыю графічнай падсістэмы Wayland, якая ідзе на змену састарэлай падсыстэмы Х.org.

Але ў апошні момант, у сувязі са спробай Canonical зацвердзіцца ў мабільным сектары, распрацоўшчыкі сістэмы вырашылі пераключыцца на распрацоўку ўласнага графічнага сервера Mir, які будзе апрабаваны ў наступнай восеньскай версіі.

Такім чынам, Ubuntu 13.04 можна назваць зацішшам перад бурай, і чарговая рэвалюцыя адкладзена да восені. У наступнай восеньскай версіі чакаюцца вялікія кардынальныя перамены, аж да таго, што, магчыма, многія прыхільнікі Ubuntu нават развітаюцца з гэтай сістэмай.

Што ж тычыцца навін, то ў новай версіі яны ўсё ж такі таксама ёсць. Хоць амаль усе яны звязаны з графічнай абалонкай Unity.

Гэтая графічная абалонка стала хутчэй працаваць. Але ўсё адно для старых кампутараў Unity па-ранейшаму цяжка назваць добрым выбарам. Уладальнікам састарэлых сістэм варта глядзець у бок Edubuntu, Lubuntu, Xubuntu.

Зроблена шмат дробных удасканаленняў карыстацкага інтэрфейсу:

• новае меню для сінхранізацыі дадзеных з "хмарным" сэрвісам Ubuntu One;
• новыя дыялогі завяршэння працы і новыя візуальныя эфекты;
• новыя піктаграмы панэлі Dash;
• спрошчаны рэжым перабору з бакавога лончэра адкрытых прыкладанняў, пры якім можна выкарыстоўваць скролінг мышшу на піктаграме праграмы.

У сувязі з паступовым вяртаннем народнага даверу да GNOME 3, сфарміравана першая тэставая зборка Ubuntu GNOME, са штатным дэсктоп-асяроддзем GNOME 3.6.

Паляпшаем Ubuntu

Пасля ўстаноўкі Ubuntu, сістэму можна і трэба паляпшаць і змяняць. Для гэтага маецца нямала знешніх праграм, якія звычайна адначасова абнаўляюцца разам з новымі версіямі дыстрыбутыва.

Адна з такіх папулярных праграм для паляпшэння Ubuntu - гэта Ubuntu Tweak. Праграма прызначана для налады асноўных параметраў аперацыйнай сістэмы. Да выхаду Ubuntu 13.04 праграма абнавілася да версіі 0.8.4, у якой было выпраўлена большасць праблем сумяшчальнасці з "Raring Ringtail".

Праграма валодае зручным і прывабным графічным інтэрфейсам, зразумелым нават пачаткоўцу. Ubuntu Tweak мае наступныя магчымасці:

• вывад агульнай інфармацыі аб канфігурацыі абсталявання і бягучым стане аперацыйнай сістэмы.
• хуткая ўстаноўка ці выдаленне найбольш папулярных прыкладанняў, якія разбіты па катэгорыях;
• налада графічнага інтэрфейсу - абразкі, рамкі акна, графічная тэма, шрыфты;
• налада параметраў графічнага асяроддзя - празрыстасць элементаў, кутоў экрана, аконных эфектаў, эфектаў меню;
• налада вонкавага выгляду паласы пракруткі;
• выбар гукавых тым;
• адключэнне некаторых непатрэбных сістэмных службаў;
• налада файлавага мэнэджара Nautilus;
• перайменаванне, утойванне абразкоў "Кампутар", "Хатні каталог", "Сетка";
• налада асацыяцый файлаў;
• стварэнне сцэнарыяў і шаблонаў дакументаў для кантэкстнага меню;
• рэзервовае капіраванне асабістых дадзеных;
• магутныя сродкі для ачысткі сістэмы, уключаючы кэш устаноўленых прыкладанняў і старыя ядра Linux.

Праграм распаўсюджваецца праз асобны PPA-рэпазітар. Ўсталяваць Ubuntu Tweak можна наступнымі камандамі ў тэрмінале:

sudo add-apt-repository ppa:tualatrix/ppa
sudo apt-get update
sudo apt-get install ubuntu-tweak

Unity Smart Scopes

Нягледзячы на тое, што ў Ubuntu 13.04 у самы апошні момант усё-ткі была ўключана сёмая версія графічнай абалонкі Unity, тэхналогія Smart Scopes (разумны пошук), якую меркавалася інтэграваць у гэтае працоўнае асяроддзе, у гэтай версіі Unity да спажыўца не дайшла. На думку распрацоўшчыкаў, яна яшчэ не гатовая для паўнавартаснага выкарыстання. Аднак для знаёмства з тэхналогіяй Smart Scopes гэты функцыянал можна на свой рызык ўсталяваць з асобнага спецыяльнага рэпазітара.

Smart Scopes - гэта спроба ператварыць хатнюю ўкладку Dash галоўнага меню працоўнага асяроддзя Unity ў магутную вобласць пошуку сярод мноства крыніц дадзеных. У гэтай хатняй лінзе з'явіцца спецыяльная вобласць з фільтрамі, якія дазваляюць сартаваць дадзеныя пошуку па гэтых разнастайным крыніцах.

На бягучы момант ужо маецца некалькі дзясяткаў такіх крыніц інфармацыі. Гэта інтэрнэт-база дадзеных кінафільмаў IMDb, калекцыя свабодных кліпартаў Open Clip Art, супольнасць музыкаў SoundCloud, фінансавы сэрвіс Yahoostock, інфармацыйныя сэрвісы пра надвор'е, кулінарныя рэцэпты і іншыя.

Гэтыя фільтры пошуку, каб забяспечыць прымальную хуткасць працы, будуць працаваць не на лакальным кампутары, а на спецыяльных выдаленых серверах Canonical. На гэтых серверах ўстаноўлена спецыяльнае саманавучальная ПЗ, якое будзе прымаць запыты з хатняй лінзы Dash, і выдаваць найбольш прыдатныя вынікі, а таксама дадатковыя параметры пошуку і крыніцы дадзеных, па якіх зноў можна ажыццявіць фільтрацыю дадзеных. Частка атрыманых дадзеных можна праглядзець прама ў Dash, іншая частка дадзеныя будзе адчыняцца ў знешніх прыкладаннях.

Напрыклад, па запыце "Мінск" разумны пошук выдаў не толькі дадзеныя аб надвор'і і некаторых навінах, але і знайшоў праграмны зыходны код у адкрытых рэпазітарах, у якім Мінск якім-небудзь чынам згадваецца. Практычнай каштоўнасці атрыманыя вынікі мелі невялікую, але у якасці канцэпцыі са Smart Scopes цікава пазнаёміцца.

Каб усталяваць Smart Scopes, трэба падключыць спецыяльны рэпазітар PPA, што можна зрабіць з дапамогай спецыяльных каманд:

sudo add-apt-repository ppa:ubuntu-unity/experimental-certified
sudo apt-get update
sudo apt-get dist-upgrade

Так як тэхналогія эксперыментальная, то ў выніку ўстаноўкі Smart Scopes ў сістэме можа што-небудзь паламацца. Выдаліць разумны пошук можна камандай:

sudo ppa-purge ppa: ubuntu-unity/experimental-certified

Паляпшаем Rhythmbox

У Ubuntu можна палепшыць не толькі саму сістэму, але і асобныя прыкладанні, якія ўваходзяць у стандартны набор дыстрыбутыва. Напрыклад, існуе шмат плагінаў для стандартнага музычнага прайгравальніка Rhythmbox. Пасля ўстаноўкі гэтых пашырэнняў дадзены плэер, можа быць, задаволіць нават тых, каму Rhythmbox са стандартным наборам функцый не падабаецца.

Частка такіх плагінаў Rhythmbox сабрана ў спецыяльным рэпазітары PPA. Адпаведна плагіны можна ўсталёўваць ўсе разам, так і паасобку.

У цяперашні час існуе 22 плагіна. Найбольш папулярныя: плагін для запамінання апошняй прайграванай песні, 10-палосны эквалайзер, плагін апавяшчэння аб бягучай кампазіцыі ў сацыяльных сетках, плагін пошуку і адлюстравання гітарных табулатур бягучай песні.

З выхадам новай версіі Ubuntu гэтыя плагіны таксама абнаўляюцца. Напрыклад, нядаўна абнавіўся да версіі 0.8 плагін CoverArt Browser, які дазваляе праглядаць і прайграваць музыку з дапамогай прагляду вокладак альбомаў.

Практычна CoverArt Browser - гэта новы інтэрфейс для Rhythmbox. Пасля ўстаноўкі плагіна CoverArt Browser неабходна яго актываваць у раздзеле "Праўка" - "Модулі". Пасля гэтага, у выпадку калі большасць альбомаў не ўтрымліваюць вокладак, неабходна націснуць правай кнопкай на надпіс "CoverArt", якая знаходзіцца на панэлі Rhythmbox і выбраць пункт "Спампаваць усе вокладкі". У выніку плагін паспрабуе знайсці і аўтаматычна загрузіць вокладкі для альбомаў.

Плагін мае свае ўласныя налады. Можна наладзіць памер вокладак, адлюстраванне цені і інфармацыі пра альбом, размяшчэнне панэлі інструментаў і г.д. Ўсталяваць CoverArt Browser можна падлучыўшы агульны рэпазітар ўсіх плагінаў:

sudo add-apt-repository ppa:fossfreedom/rhythmbox-plugins
sudo apt-get update
sudo apt-get install rhythmbox-plugin-coverart-browser

Міхаіл АСТАПЧЫК