У гэтым штотыднёвым аглядзе ВПЗ на прыкладзе мабільнай версіі Ubuntu разгледзім адзін з асноўных накірункаў разьвіцця ўсёй праграмнай індустрыі. З выхадам Firefox 19 адзначым, што яго мабільная версія практычна цалкам гатовая да выкарыстання практычна на ўсіх гуглофонах. А з выхадам новай версіі кліента Bitcoin для аднайменнай адкрытай аплатнай сістэмы, пазнаёмімся з асноўнымі прынцыпамі гэтай папулярнай у гікаў крыптавалюты.

Ubuntu Touch і час перамен

Даўно ў нашых аглядах не было навін аб Canonical і Ubuntu. А тым часам сталі даступныя для тэставання першыя эксперыментальныя зборкі аперацыйнай сістэмы Ubuntu Touch для смартфонаў і планшэтаў.

Гэтыя зборкі, як напісана на сайце, носяць азнаямленчы характар і прызначаны для распрацоўнікаў. Хаця даволі паглядзець на мінімальныя сістэмныя патрабаванні мабільнай Ubuntu, каб у большасці карыстальнікаў само па сабе знікла жаданне паспрабаваць Ubuntu Touch на сваім гаджэце: працэсар ARM Dual-core Cortex A15, 2 Гб RAM, 8 Гб Flash. Варыянты прашыўкі на базе Ubuntu сфарміраваны для смартфонаў Samsung Galaxy Nexus і Nexus 4, а таксама планшэтаў Nexus 7 і Nexus 10. Плюс да ўсяго працэс усталёўкі прашыўкі простым назваць нельга.

Але ў дадзеным выпадку зараз усе гэтыя тэхнічныя пытанні не так важныя. Больш важным з'яўляецца тое, што з'яўленне гэтай мабільнай Ubuntu наглядна дэманструе той напрамак эвалюцыі ПЗ, у якім рухаецца ўся ІТ-індустрыя.

Мабільная "Убунта" толькі на першы погляд здаецца ідэяй фікс Шаттлварта. На самай жа справе неабходнасць Ubuntu Touch для Canonical відавочная. Цяпер для шматлікіх кампаній і арганізацый наступіў "вясёлы" час пераменаў ва ўласных інфармацыйных інфраструктурах: сыходзіць у мінулае эпоха Windows XP. Перад многімі арганізацыямі стаіць задача як мага больш бязбольна пераходзіць са старых тэхналогій на новыя рашэнні. Зараз гэты пераход прадугледжвае не толькі выбар паміж АС Windows 7, 8, Mac OS і Linux, але і неабходнасць мець на ўвазе наяўнасць "хмарных", мабільных платформаў, сродкаў лічбавай камунікацыі.

Натуральна найбольш прывабнымі будуць тыя рашэнні, якія забяспечваюць цесную інтэграцыю дэсктопаў, мабільных прылад, "хмараў", IP-тэлефаніі. У гэтым стаўленні Microsoft па-ранейшаму вельмі моцная, так як можа прапанаваць інтэграваны комплекс прадуктаў для большасці тыпаў бізнесу, які ўключае і сістэмнае ПЗ, і офіснае ПЗ, і "аблокі" Azure, і стэк вэб-прыкладанняў Web Apps, і мабільную АС Windows Phone, і IP-тэлефанію Skype і іншае. Не менш моцным з'яўляецца і Google, у якой прадукты таксама ўяўляюць інтэграваны комплекс, пачынаючы c Google Apps і заканчваючы Android і ChromeOS.

У напрамку інтэграцыі даводзіцца рухацца і Canonical. З'яўленне варыянту Ubuntu для мабільных платформаў, які будзе цесна інтэграваны з сервернымі, "хмарнымі" і настольнымі сістэмамі кампаніі, з'яўляецца лагічным. Таму ў дадзеным выпадку трэба глядзець наколькі гэтая інтэграцыя прадуктаў будзе ўдалай, а не на працэнт рынку, які зойме Ubuntu Touch як самастойная АС.

Мяркуючы па першых узорах, у першую чаргу гэтая інтэграцыя будзе ажыццяўляцца на ўзроўні адзінага інтэрфейсу. Так, напрыклад, на мабільных прыладах будзе выкарыстоўвацца бакавая панэль запуску Launcher.

Таксама перад распрацоўнікамі стаіць задача забяспечыць пераноснасць прыкладанняў, каб праграма працавала ў любых рэдакцыях Ubuntu - на смартфоне, планшэце або ПК. У экасістэму прыкладанняў для Ubuntu будуць уваходзіць праграмы, напісаныя з выкарыстаннем тэхналогіі HTML5. Для гэтых web-прыкладанняў выдзелены спецыяльны WebApps API, які забяспечвае праграмам пераноснасць і адзіны стыль інтэрфейсу для ўсіх тыпаў Ubuntu.

Больш падрабязныя тэхнічныя дэталі Ubuntu Touche трэба разглядаць пазней, таму што рэальных прыкладанняў тут яшчэ зусім мала. Мабільную "Убунту" плануецца давесці да фінальнага стану да асенняга выпуску Ubuntu 13.10. Сістэма будзе пастаўляцца ў рамках адной лінейкі прадуктаў, нароўні з сервернай і настольнай рэдакцыямі дыстрыбутыва. Першыя смартфоны і планшэты, якія пастаўляюцца з Ubuntu, плануецца выпускаць не раней 2014 года.

Firefox 19

Цікавыя справы пастаянна адбываюцца і ў браўзэрным свеце. На мінулым тыдні з'явіўся браўзэр Firefox 19. І ў першую чаргу трэба звярнуць увагу на мабільную версію "Палымянага ліса". У гэтай версіі афіцыйна забяспечана работа вэб-аглядальніка на маламагутных мабільных працэсарах. Мінімальныя сістэмныя патрабаванні для запуску Firefox складаюць 512 Мб RAM, экран з дазволам HVGA і працэсар з частатой 600Mhz.

Такім чынам, калі не ўлічваць убудаваны ў АС Android штатны аглядальнік, мабільны Firefox і бягучая версія мабільнай "Оперы" са старым рухавічком Presto падтрымліваюць найбольшую колькасць мадэляў гуглафонаў. Паспрабуем параўнаць некаторыя магчымасці Firefox і Opera.

У плане прадукцыйнасці, вядома ж, Opera 12 на "Андроід" працуе хутчэй, чым Firefox. Гэта пры параўнальным тэставанні прыкметна нават няўзброеным вокам і без выкарыстання спецыяльных бенчмаркаў. Але пры гэтым трэба ўлічваць, што Firefox з'яўляецца адным са стандартаў у вэб-распрацоўнікаў, у якім яны тэстуюць свае сайты, і таму многія вэб-рэсурсы, якія ў "Оперы" выглядаюць некарэктна, тут будуць выглядаць цалкам прыстойна. А гэта ў многіх выпадках больш актуальна, чым хуткасць рэндэрынгу html-старонкі.

У мабільным Firefox няма такой выдатнай функцыі Fit-to-Width, як у Opera, калі пры маштабаванні старонкі тэкставага блок перафарматыруецца, і тэкст не "вылазіць" за рамкі экрана. Затое ў мабільным Firefox ёсць функцыя прагляду зместу старонкі ў чыстым выглядзе, калі браўзэр чысціць старонку ад шапкі, панэляў навігацыі, калонак рэкламы і паказвае толькі змест асноўнага артыкула. Гэты рэжым прагляду даступны пасля поўнай загрузкі вэб-старонкі, калі ў адраснай радку справа з'явіцца абразок кніжкі.

Дарэчы, гэта вельмі зручны рэжым для чытання артыкулаў на сайце "КВ". Да таго ж у меню браўзэра ёсць яшчэ сэрвіс "захаваць як PDF", які дазваляе захаваць прыгожую копію артыкула.

Мабільны Firefox можа прайграваць убудаванае відэа ў фармаце WebM прама на вэб-старонцы. Многія відэаролікі на YouTube таксама паказваюцца ў фармаце WebM, і мабільны "Палымяны ліса" можа іх прайграваць без выкарыстання Flash-убудовы. Праўда, варта ўлічыць, што на слабенькіх мабільных прыладах прагляд такога відэа можа ператварыцца ў слайд-шоў.

У мабільным Firefox маецца паўнавартасная падтрымка пашырэнняў, як у браўзэры для ПК. Напрыклад, ужо прысутнічаюць пашырэння для поўнаэкраннага рэжыму, для выдалення банэраў, для стварэння скрыншота старонкі і іншыя карысныя дапаўненні.

Bitcoin 0.8

Фінансавыя і аплатныя анлайн-сістэмы - гэта таксама вобласць, дзе могуць выкарыстоўвацца прынцыпы Open Source. У апошні час усё часцей увагу грамадскасці прыцягвае электронная крыптавалюта Bitcoin (bit - адзінка інфармацыі "біт", coin - "манета"). Гэта адкрытая электронная пірынгавыя сістэма, якія працуюе па прынцыпе торэнтаў, у якой ажыццяўляецца эмісія і зварот аднайменных лічбавых манет "біткойнаў". Карыстальнікі такой крыптавалюты могуць абменьвацца ёю без удзелу якога-небудзь цэнтральнага плацежнага сэрвісу. Усе алгарытмы і праграмнае забеспячэнне гэтай сістэмы цалкам адкрытыя.

Калі казаць вельмі спрошчана, то Bitcoin вельмі нагадвае так званае фармерства у онлайн-гульнях, калі ўдзельнікі здабываюць ў гульні нейкія каштоўныя віртуальныя рэсурсы, якія маюць у іншых адчувальную каштоўнасць, і якія можна прадаць або абмяняць. У Bitcoin эмісія віртуальных манет таксама адбываецца шляхам іх віртуальнай здабычы, чым займаюцца так званыя "майнеры". Працаёмкасць здабычы біткоўнаў ператварае гэтыя віртуальныя манеты ў абстрактны аналаг золата і надзяляе іх некаторай ўмоўнай каштоўнасцю, што дазваляе іх выкарыстоўваць як плацежны сродак.

Існуюць біржы, дзе біткойны маюць свой курс у адносінах да долара, еўра і г.д. А мільянер Кім Датком нават абвясціў, што яго новы "хмарны" сэрвіс захоўвання файлаў Mega будзе прымаць да аплаты гэтую віртуальную крыптавалюту.

Каб уступіць у гэтую размеркаваную аплатную сетку, трэба ўсталяваць адпаведную аднайменную праграму, новая версія якой як раз выйшла на мінулым тыдні. Менавіта з дапамогай праграмнага забеспячэнне Bitcoin, які з'яўляецца цалкам адкрытым, і ажыццяўляецца работа майнераў або проста абмен біткойнамі з іншымі ўдзельнікамі.

Адкрытасць - гэта важны аспект даверу да Bitcoin. А давер - гэта галоўнае, да чаго імкнецца любая аплатная сістэма. Бо чым больш даверу, тым больш у яе ўдзельнікаў.

Аднак, нягледзячы на адкрытасць, ёсць і падазроныя бокі Bitcoin. Ужо хоць бы таму, што паходжанне гэтай сістэмы незразумела. Кажуць, яна была створана нейкім Сатоcі Накамота, якога ніхто ніколі ў вочы не бачыў, што адразу выклікае думкі пра японскіх якудза.

Bitcoin мае прыкметы і фінансавай піраміды, дзе майнеры, якія пачалі здабычу біткойнаў раней, маюць перавагу перад пачаткоўцамі. Да таго ж гэтыя біткойны ў карыстача можна выкрасці, а магчымасці адмены несанкцыянаваных транзакцый у сістэме няма. Не кажучы ўжо пра тое, што магчымы ўзломы біткойн-біржаў і пулаў сумеснай здабычы, якія ўжо не раз адбываліся за нядоўгую гісторыю гэтага плацежнага анлайн-сэрвісу.

Міхаіл АСТАПЧЫК