Кампанія Opera Software пачынае новае жыццё, якое цяпер будзе цесна звязана са светам адкрытага кода. Нарвежскі вытворца папулярнага браўзэра Opera мае намер выкарыстоўваць свабодны рухавічок адлюстравання вэб-старонак WebKit, а таксама развіваць яго сумесна з Google і Apple. Адпаведна і для праекта WebKit - гэта таксама новы этап у развіцці, аб якім варта падрабязна распавесці.

Крок Opera да адкрытасці

Вэб-тэхналогіі неабходныя практычна для ўсіх без выключэння карыстальнікаў. З Photoshop працуюць не так ужо шмат людзей, MS Office таксама не ўсім патрэбны, і нават у гульні не ўсе гуляюць. А вось браўзэр - гэта праграма нумар 1. І ў шмат каго ў сістэме ўсталявана як мінімум два вэб-аглядальніка.

Самыя папулярныя браўзэры - Microsoft Internet Explorer, Google Chrome, Mozilla Firefox, Safari, Opera. Апошні з гэтага спісу нарвежскі браўзэр мае, у тым ліку і ў нас у Беларусі, шмат прыхільнікаў, і мы не раз пра яго пісалі ў "КВ". Па словах галоўнага выканаўчага дырэктара кампаніі Ларса Бойлесена, Opera дасягнула мяжы ў 300 мільёнаў штомесячных карыстальнікаў ва ўсім свеце, уключаючы мабільныя прылады, тэлевізары і кампутары.

Але галоўнай навіной з'яўляецца тое, што ў Opera Software прынялі рашэнне выкарыстаць у далейшых версіях сваіх прадуктаў рухавічок для адлюстравання вэб-старонак WebKit і JavaScript-рухавічок V8. Абодва гэтых рухавічка развіваюцца на прынцыпах адкрытага кода, і таму нарвежская кампанія мае намер не проста выкарыстоўваць гэтыя свабодныя кампаненты, як гэта робяць многія, але і прыняць удзел у іх распрацоўцы. У якасці зачыну ў кодавую базу WebKit з боку інжынераў Opera Software ўжо адпраўлена першая порцыя патчаў, якія рэалізуюць CSS-ўласцівасць multicol для адлюстравання кантэнту ў некалькі калонак.

Першай "Операй" на новым рухавічку будзе мабільная версія Opera Ice, прызначанай для выкарыстання на смартфонах і планшэтах на базе платформаў Android і iOS. "Ледзяная Опера" будзе паказана на выставе Mobile World Congress у гэтым месяцы. А пакуль ёсць толькі дэманстрацыйны відэаролік гэтага мабільнага аглядальніка, зняты на ўнутранай нарадзе кампаніі, і які Opera Software ўсяляк намагаецца выдаліць з YouTube.

Менавіта мабільная версія, па-першае, і раскрывае галоўны матыў пераходу Opera на WebKit. У нарвежскай кампаніі, вядома ж, адчуваюць пякучае жаданне патрапіць на платформу iOS для "айфонаў" і "айпэдаў", у якой абмяжоўваецца выкарыстанне іншых браузерных рухавічкоў, але прадастаўляецца API для выкарыстання WebKit. А патрапіць на "айфоны" цяпер усе хочуць, нават Mozilla. І гэта нам тлумачыць, чаму быў абраны менавіта WebKit, а не, напрыклад, свабодны рухавічок Mozilla Gecko.

Па-другое, трэба адзначыць і якасць рухавічка WebKit. Наўрад ці тэхнічны дырэктар Opera Software Хокан Віўм Лі хітруе, калі адзначае вялікую прадукцыйнасць і высокую падтрымку стандартаў у гэтым рухавічку для рэндэрынгу HTML-старонак.

Па-трэцяе, выкарыстанне ўжо гатовага WebKit і ўдзел у яго ўдасканаленні дазволіць кампаніі аптымізаваць свае рэсурсы па развіцці ўласнага браўзэра. Замест таго каб траціць ўсе свае сілы на паўтор таго, што ўжо рэалізавана ў WebKit, інжынеры кампаніі могуць сфакусавацца на вынаходстве чагосьці новага.

І, па-чацвёртае, кампанія Opera Softwera з'яўляецца даўняй прыхільніцай адкрытасці. Раней гэта выяўлялася ў яе актыўным удзеле ў развіцці адкрытых вэб-стандартаў і іх практычнай падтрымцы ў сваіх прадуктах. Зараз кампанія будзе таксама прымаць удзел і ў падтрымцы свабоднай кодавай базы па рэалізацыі гэтых стандартаў. Так што крок Opera Softwera ў бок WebKit - цалкам заканамерны і лагічны.

З іншага боку крок у бок свабодных кампанентаў Opera Software робіць не да канца. Кампанія не мае намер адкрываць код сваіх канчатковых прадуктаў, так як адкрытыя ліцэнзіі WebKit не абавязваюць гэта рабіць. Гэта значыць, інтэрфейс браўзэра і некаторыя іншыя яго функцыянальныя часткі застануцца закрытай распрацоўкай кампаніі.

Іншымі словамі Opera становіцца аналагам браўзэра Google Chrome, у якім таксама выкарыстоўваецца WebKit, але пры гэтым таксама маюцца і закрытыя кампаненты. Можна нават сказаць, што Opera становіцца прамым канкурэнтам Google Chrome і кідае выклік браўзэру "імперыі дабра". Вось толькі я бы не браўся прадказаць, ці ўдасца пацясніць "Оперы" браўзэр "Хром".

Ядро для Вэба

Само сабой пераход такога актыўнага гульца вэб-індустрыі на бок Webkit з'яўляецца і новым этапам жыццёвага цыклу гэтага рухавічка рэндэрынгу вэб-старонак. Да гэтага моманту было тры важных этапу ў развіцця гэтага праекта.

Першапачаткова, да 2000 года, праект развіваўся ў рамках працоўнага асяроддзя KDE. Гэты свабодны рухавічок называўся KHTML і выкарыстоўваўся ў Konqueror - штатным браўзэры графічнага працоўнага асяроддзя KDE.

У 2001-м годзе на KHTML звярнуў кіраўнік Apple Стыў Джобс, і на аснове KHTML быў створаны уласны адкрыты варыянт html-рухавічка для браўзэра Safari, які атрымаў новую назву WebKit. І цяпер WebKit - адзін з асноўных сістэмных фрэймворкаў, якія ўваходзяць у склад Mac OS X і iOS.

Трэці этап у развіцці Webkit - гэта падключэнне да яго распрацоўцы інтэрнэт-гіганта Google. C 2008-га года Webkit становіцца асновай для браўзэраў Chrome/Chromium, а таксама асновай для вэб-арыентаванай аперацыйнай сістэмы Chrome OS

З тых часоў Webkit стаў вельмі папулярнай бібліятэкай рэндэрынгу HTML-кантэнту, якая выкарыстоўваецца на шматлікіх папулярных платформах - у тым ліку і мабільных. У якасці падзялянай бібліятэкі ён уваходзіць у такія фрэймворкі для распрацоўкі праграм, як Qt і Gtk+. Апошнія, напрыклад, даюць магчымасць убачыць Webkit ў чыстым выглядзе і на яго аснове зрабіць сваімі рукамі свой браўзэр.

Самы просты прыклад такога браўзэра "сваімі рукамі" можна стварыць, усталяваўшы ў сістэму PyQt - пашырэнне мовы Python для фрэймворк Qt, куды ўваходзяць і бібліятэкі Webkit. Пасля чаго, каб атрымаць свой уласны мінімалістычны браўзэр, дастаткова выканаць у кансолі Python наступны няхітры набор каманд:

import sys
from PyQt4 import QtGui,QtCore,QtWebKit,QtScript
app=QtGui.QApplication(sys.argv)
web=QtWebKit.QWebView()
web.setGeometry(100,50,800,480)
web.setWindowTitle('MyBrowser')
web.load(QtCore.QUrl('http://www.kv.by'))
web.show()

Вядома ж, сучасныя браўзэры - гэта не проста праграмы для прагляду HTML-старонак. Яны забяспечваюць значна больш магчымасцяў і камфорту для карыстальніка - пачынаючы з магчымасцяў адраснай радка і заканчваючы эфектыўнай працай з мультымедыя-трафікам. Але тым не менш рухавічок рэндэрынгу HTML - гэта па-ранейшаму функцыянальнае ядро любога вэб-аглядальніка.

У гэтых адносінах пасля пераходу Opera Software ў стан WebKit можна сказаць, што WebKit становіцца для браўзэраў чымсьці накшталт ядра Linux для дыстрыбутываў. Safari, Chromium/Chrome, Opera, а таксама мноства іншых менш папулярных аглядальнікаў - Яндекс.Браузер, Epiphany, Arora, Dolphin і іншыя - усе гэтыя браўзэры выкарыстоўваюць адзінае агульнае ядро WebKit.

Цёмны бок WebKit

Праўда, варта сказаць і аб адваротным баку такой папулярнасці "Вэбкіта". Так, напрыклад, у Microsoft лічаць, што WebKit паўтарае вопыт IE6 і разбурае ідэю web-стандартаў. Зараз па іроніі лёсу ўжо рэдмандскі гігант сутыкнуўся з праблемамі сумяшчальнасці з web-праграмамі, якія выкарыстоўваюць нестандартныя web-тэхналогіі, якія ўключаны ў WebKit.

Так як у цяперашні час WebKit выкарыстоўваецца на 90% усіх мабільных прылад, то частка распрацоўшчыкаў мабільных сайтаў і web-прыкладанняў не асабліва клапоцяцца аб сумяшчальнасці з іншымі мабільнымі вэб-аглядальнікамі. Яны выкарыстоўваюць у сваіх web-прыкладаннях эксперыментальныя магчымасці з прэфіксам -webkit-, хоць гэтыя магчымасці могуць быць яшчэ не стандартызаваны.

Такая сітуацыя завецца праблемай вендарных прэфіксаў і не мае прамога дачынення да WebKit, але распрацоўнікі браўзэраў вымушаныя гэтую праблему ўлічваць. Напрыклад, у лютым 2012-га года адбылося спецыяльнае паседжанне кансорцыума W3C, на якім Mozilla, Opera і Microsoft абмяркоўвалі ўкараненне прэфіксаў -webkit-у не-Webkit-браўзэры.

Крыху пазней у Opera паспрабавалі ўкараніць падтрымку некаторых CSS3-уласцівасцяў Webkit. Але потым, мабыць, было вырашана, што прасцей зусім перайсці на WebKit, чым змагацца з яго прэфіксамі.

Адкрыццё Presto

Нядзіўна, што частка аматараў "Оперы", не жадаючыя татальнай дыктатуры Webkit-браўзэраў, хацелі б працягу развіцця Opera на аснове старога рухавічка Presto. Натуральна, такое можа быць магчыма толькі на прынцыпах "just for fans", і пры ўмове, што зыходны код Presto будзе апублікаваны.

І такая сітуацыя цалкам рэальная. Галоўны інжынер кампаніі Хокан Виум Лі ў рассылцы распрацоўнікаў WebKit абмовіўся аб магчымым адкрыцці Presto.

У адказ сярод карыстальнікаў "Оперы", у першую чаргу рускамоўных, з'явілася ідэя падпісаць петыцыю аб перадачы зыходнага кода Presto супольнасці, аж да магчымасці выплаціць выкуп Opera Software. І на бягучы момант колькасць падпісаўшых петыцыю набліжаецца да дзвюх тысяч.

Міхаіл АСТАПЧЫК