У гэтым аглядзе вялікую яго частку прысвяцім мінікампутарам, якія пры ўдалым збегу абставін могуць пазітыўна паўплываць на рашэнне многіх праблем з Linux. Таксама адзначым пазітыўны настрой карыстальнікаў Linux у дачыненні да апошніх версій KDE. І адзначым як пазітыўную тэндэнцыю цікавасць да тэмы кампутарных гульняў для Linux.

Мама - анархія, бацька - закон Мура

Некаторыя аўтары "КВ" сцвярджаюць, што праблемы GNU/Linux адбываюцца ў асноўным з-за анархічнага развіцця гэтай сістэмы, маючы на ўвазе, мабыць, адсутнасць тут моцнага арганізацыйнага пачатку ў асобе дзяржавы або буйной карпарацыі. У якасці доказу гэтага пункту гледжання часта прыводзіцца сітуацыя з драйверамі для Linux.

Але калі быць да канца паслядоўным, то варта ўзгадаць, што анархія - гэта першапачаткова быў агульны стан "адкрытай архітэктуры ЭВМ", якая пачалася з IBM-сумяшчальных PC. "Жалеза" IBM PC было адкрытым, што дазваляла ўсім жадаючым, нават студэнтам у гаражах, распрацоўваць дадатковыя прылады да персанальных кампутараў з такой архітэктурай.

Адпаведна жыццё ў карыстальнікаў PC-сумяшчальных сістэм было вельмі вясёлым. Яны ўвесь час змагаліся з high memory, extended memory, DMA і IRQ, каб у DOOM пагуляць. І традыцыя "танцаў з бубнам" вакол ПК ўзнікла задоўга да стварэння Торвальдсам ядра Linux.

Пры гэтым, як ні дзіўна, гэтая анархія адкрытай архітэктуры прывяла да далейшага развіцця платформы PC. Я вось, напрыклад, памятаю, калі я ўсталяваў свой першы дыстрыбутыў ASP Linux 9.2 з KDE на кампутар, - Duron 1,2 Ггц, 256 Мбайт памяці, відэакарта Radeon, - то з невялікім шаманствам зарабіла ўсё "жалеза". Так што і ў DOOM 3 можна было пагуляць. І праславуты "вінмадэм" тады таксама працаваў пад Linux.

Але паступова ў платформы PC з'явіўся сапраўдны гаспадар - Microsoft, які цвёрдай рукой ўсю гэтую анархію спыніў. І ў вытворцаў жалеза, каб атрымаць запаветную налепку аб сумяшчальнасці з Windows, стала модным не адчыняць, а зачыняць спецыфікацыі сваіх "жалязяк". Нават магчымасць запуску архаічнага "вінмадэма" у Linux стала платнай.

І цяпер "жалезныя" кампаніі, якія яшчэ сімвалізуюць сабой эпоху адкрытасці IBM PC, можна пералічыць пры дапамозе аднаго пальца адной рукі - засталася адна Intel. Напрыклад, спецыфікацыі і код драйвераў для сваіх відэасістэм Intel рэгулярна публікуе.

Таму зараз у многіх выпадках Linux-драйвер для новай прылады атрымліваецца стварыць толькі шляхам рэінжынірынга. Ці ж застаецца біць чалом вытворцам, каб тыя міласціва напісалі паўнавартасны драйвер для Ubuntu.

Тут, вядома, шмат лінуксоідаў не раз наведвала думка: а ці не зваліць з гэтага "лінукса" назад на Windows? Такія думкі асабліва асільваюць пры куплі новага ноўтбука, калі не атрымоўваецца запусціць які-небудзь WiFi.

Але ўсё-такі анархія - маці парадку. Скажу нават больш - новага сусветнага парадку. Анархія жыватворчая зноў вяртаецца ў кампутарную індустрыю ўжо ў асобе мінікампутараў, пачатак якім паклалі аднавоплаткавыя ПК Raspberry Pi, што вельмі дружныя з Linux.

Тое, што адбываецца ў сектары мінікампутараў вельмі нагадвае тое, што рабілася ў часы IBM PC: з'яўляюцца, як грыбы пасля дажджу, новыя прылады, з'яўляюцца новыя імёны і новыя вытворцы. І хоць яшчэ ніхто не разумее, што з сябе канкрэтна павінны прадстаўляць гэтыя "ягадныя" кампутары, вытворцы міні-ПК ўжо рыхтуюцца выганяць PC - па крайняй меры, у хатніх спажыўцоў.

Іншымі словамі мінікампутары дэманструюць нейкі аналаг закона Мура. Мы бачым далейшы працэс мініяцюрызацыі персанальных вылічальных сістэм з адначасовым павелічэннем іх функцыянальнасці і магутнасці.

Для прыкладу, нядаўна адбыўся анонс мінікампутара iStick які мае даволі магутную вылічальную начынне:

• Працэсар 1GHz to 1.8GHz Dual Core;
• GPU з паскарэннем 2D&3D графікі;
• Акселерацыя 1080p відэа.

Мінікампутары таксама адрадзілі такі жанр індустрыі, як невялікія кампаніі "у гаражы", з чаго ў былыя часы пачыналі многія буйныя карпарацыі, як Apple. У якасці прыкладу можна прывесці нядаўнюю гісторыю з мінікампутарам Gooseberry.

Праект Gooseberry створаны чалавекам, які доўгі час чакаў магчымасці купіць Raspberry Pi. Але спачатку Raspberry Pi распаўсюджваўся ў вельмі абмежаваных колькасцях, і, у рэшце рэшт, чакаць чалавеку надакучыла. Яму ўдалося наладзіць кантакт з вытворцам поплаткаў на аснове працэсара Allwinner A10. У выніку атрымалася стварыць мінікампутары па кошце 63 даляры за штуку з гігагерцавым працэсарам Allwinner, 400MHz Mali GPU, 512 МБ АЗП і 4 ГБ убудаванай памяці. Платформа была прадстаўлена ў ліпені месяцы ў колькасці 500 штук і, як гарачыя піражкі, была распрададзена літаральна за некалькі гадзін.

Так што вытворчасць мініперсаналак могуць наладзіць нават некаторыя кампаніі ў Беларусі. Чым гэта не замена ў нашых арганізацыях старых старажытных P2-350, на якія некаторыя аўтары "КВ" спрабуюць ўсталяваць новенькую Ubuntu?

Такім чынам, далейшае развіццё сектара мінікампутараў, дзе зараз пануе поўная анархія, практычна здыме ў найбліжэйшай будучыні пытанне аб неабходнасці "валіць з Linux". Я, асабіста, ужо хутчэй звалю з PC.

Пазітыўны KDE

На мінулым тыдні выйшаў чарговы выпуск свабоднага рабочага графічнага асяроддзя KDE Software Compilation 4.9. І гэта, безумоўна, пазітыўная навіна.

Пазітыўная навіна не толькі ў тым сэнсе, як гэта прынята разумець, што праект развіваецца і ўдасканальваецца. У апошні час у дачыненні да KDE 4 можна назіраць і ўзрослы ўзровень пазітыўных эмоцый і водгукаў. Прыемна чытаць у Сетці артыкулы пра тое, як аўтары, перакаштаваўшы за апошнія некалькі гадоў GNOME, Unity, XFCE, нарэшце вярталіся на KDE як з вайны дадому, раптам для сябе выяўляючы, што гэтая графічнае асяроддзе вельмі нават добрае.

Але ж зусім нядаўна KDE моцна крытыкавалі, у тым ліку і Лінус Торвальдс, вось як цяпер крытыкуецца GNOME 3. Праўда, калі цяперашні "Гном" крытыкуецца за залішнюю прастату інтэрфейсу, то чацвёртыя "Кеды" крытыкаваліся за складанасць і наяўнасць вялікай колькасці опцый для налады. У ранніх версіях прадукцыйнасць KDE 4 таксама пакідала жадаць лепшага,

Аднак зараз практыка паказвае, што апошнія версіі гэтага асяроддзя аказваюцца надзейнымі і стабільнымі. А ў некаторых выпадках KDE, па маіх суб'ектыўных адчуваннях, зусім не павольней, чым Ubuntu Unity. Пры гэтым KDE па-ранейшаму - гэта самая наварочанае працоўнае асяроддзе.

KDE Software Compilation - працоўная графічная абалонка, асноўнай мэтай якой з'яўляецца прадастаўленне найбольшага камфорту і функцыянальнасці для карыстача. Праект уключае ў сябе базавыя бібліятэкі, заснаваныя на фрэймворку Qt, аконны мэнэджар KWin і фрэймворк працоўнага стала Plasma. Дадаткова KDE SC змяшчае набор прыкладных праграм: Konqueror, Gwenview, digiKam, KTorrent, KStars і інш.

Не цяжка здагадацца, што дзявятае абнаўленне KDE 4 змяшчае вялікую порцыю аптымізацый і паляпшэнняў стабільнасці і прадукцыйнасці. Але ўжо практычна год адбываецца падрыхтоўка да наступнага значнага выпуску KDE, які будзе называцца KDE Frameworks 5.0. Пачынаючы з KDE 4.9, развіццё нізкаўзроўневых кампанентаў KDE 4 пераведзена ў фазу замарозкі.

З пункту гледжання карыстальніка KDE 5 не будзе мець шмат кардынальных зменаў, і асяроддзе вонкава мала будзе адрознівацца ад таго, што ўжо можна назіраць цяпер. Ключавыя змены будуць звязаныя з унутраняй рэструктурызацыяй і павышэннем якасці. Напрыклад, унутраную структуру KDE 5 вырашана рэарганізаваць у адасобленыя фрэймворкі. Гэта і прычына змены назвы з "KDE Platform" на "KDE Frameworks".

І галоўнай адметнасцю пятых "Кедаў" будзе пераход на бібліятэкі Qt 5. Дата выпуску Qt 5 ўсталявана ўжо ў гэтым годзе, пасля чаго каманда распрацоўнікаў плануе скончыць і KDE Frameworks 5.

Гульні

Нечакана ў апошнія тыдні актыўна абмяркоўваецца тэма кампутарных гульняў для Linux. Жаданне кампаніі Valve стварыць і на Linux камерцыйную сістэму дыстрыбуцыі кампутарных забаў Steam выклікала шматлікія водгукі сярод першых асоб кампутарнай індустрыі, пачынаючы з Столлмена і заканчваючы Кармакам.

Першы хоць і назваў гульні з абаронай DRM неэтычнымі, але прызнаў ініцыятыву Valve карыснай. Кармак ж у дачыненні да ініцыятывы Valve мае скептычны пункт гледжання. На яго думку, аматары вольнага ПЗ - людзі, якія менш за ўсё любяць плаціць за кампутарныя гульні.

Можа аматары ВПЗ сапраўды не любяць плаціць за кампутарныя забавы, але гуляць яны любяць. А часам яны нават любяць якую-небудзь гудьню і змайстраваць.

Падышоў да канца летні конкурс распрацоўнікаў кампутарных гульняў альдскульнага тыпу, арганізаванага Mozilla. Па ўмовах конкурсу ўвесь чэрвень месяц дызайнеры і мастакі малявалі мадэлі і тэкстуры. А потым у ліпені месяцы праграмісты на аснове прац дызайнераў пісалі гульні.

У колькасным дачыненні конкурс можна лічыць паспяховым. На суд строгага журы прадстаўлена паўсотні гульняў.

Што ж тычыцца якаснага боку, то не ўпэўнены, што ўсе з прадстаўленых прац будуць цікавыя. Але спадзяюся, пара-тройка цацак будзе вартая ўвагі.

Жадаючыя могуць самастойна, не чакаючы рашэння журы, азнаёміцца з гульнямі. Усіх іх можна спампаваць. І многія з іх напісаны на HTML5, не патрабуюць кампіляцыі і запускаюцца ў браўзэры.

Міхаіл АСТАПЧЫК