На мінулым тыдні супольнасць ВПЗ разрадзілася двума цікавымі праектамі: размеркаванай пошукавай сістэмай YaCy і крамай пашырэнняў для GNOME 3. Але жыватворчыя сілы вольнага кода праявілі сябе не толькі ў нараджэнні новых прыкладанняў, але і ў абнаўленні старых праектаў, у якіх сур'ёзных абнаўленняў ўжо даўно не назіралася - html-рэдактара Bluefish, эмулятара Bochs і растравага графічнага рэдактара CinePaint.

Размеркаваны пошук YaCy

Безумоўна галоўнай навіной мінулага тыдня была прэзентацыя першай версіі размеркаванай сістэмы пошуку YaCy, якую прадставіў еўрапейскі фонд вольнага праграмнага забеспячэння (FSFE). У рамках гэтага праекта створана адкрытая рэалізацыя пошукавага механізму, які працуе на аснове канцэпцыі пірынгавых сетак P2P.

Працуе гэта наступным чынам. Карыстальнік устанаўлівае на сваім кампутары спецыяльную пошукавую праграму, якая з'яўляецца не толькі кліентам, але і пошукавым серверам. Гэтая праграма стварае і захоўвае некаторую частку агульнага пошукавага індэкса і з дапамогай спецыяльнага пірынгавага пратаколу абменьваецца дадзенымі з іншымі вузламі ў пірынгавай сетцы YaCy.

Натуральна, алгарытмы YaCy маюць розныя механізмы дублявання дадзеных, каб пры спыненні працы асобных вузлоў іх дадзеныя заставаліся даступныя для пошукавых запытаў. Існуе некалькі цэнтральных сервераў, якія ажыццяўляюць каардынацыю абмену пошукавымі індэксамі паміж "пірамі" YaCy.

Праграмнае забеспячэнне YaCy ўжо гатова і яго можна ўсталяваць на свой кампутар. Гэты карыстальніцкі кліент-сервер напісаны на мове Java і даступны для платформаў Linux, Windows і Mac OS X. Таксама арганізаваны спецыяльны сервер search.yacy.net, дзе гэтую пошукавую сістэму можна апрабаваць у дэма-рэжыме.

Калі казаць аб лёгкасці выкарыстання YaCy, то кліент-сервер запускаецца практычна адным клікам. Але, як і належыць сапраўднай open source праграме, наладу сервера трэба ажыццяўляць праз рэдагаванне спецыяльных канфігурацыйных файлаў з папярэднім чытаннем мануалаў. Наладжваць можна ўзровень удзелу ў зборы і аналізе дадзеных для фарміравання індэкса. Магчыма нават адключэнне ўдзелу ў пошукавай P2P-сеopтцы. У апошнім выпадку YaCy можна выкарыстоўваць як лакальны пошукавы механізм.

Па першаму ўражанню YaCy працуе павольней, чым традыцыйныя пошукавыя сістэмы і апрацоўку запытаў трэба некаторы час чакаць. На папулярныя ў народзе запыты тыпу "porn" ужо выдаецца шмат старонак пошукавых вынікаў. Аднак на больш інтэлектуальныя запыты, напрыклад "кампутарныя весткі", вынікі пакуль не вельмі ўражваюць.

Лагічна ўзнікае пытанне пра патрэбнасць Yacy і пра перавагі гэтай размеркаванай пошукавай сеткі ў параўнанні з такімі монстрамі як Google, Bing, Яндэкс. У дачыненні да патрэбнасці можна адразу сказаць, што з'яўленне любога новага пошукавага механізму, у тым ліку і YaCy ў Інтэрнэт лішнім не будзе. Чым больш будзе выбар гэтых самых пошукавых сэрвісаў, тым лепш.

Што ж тычыцца тэхналагічных пераваг YaCy, то на момант адкрыцця гэтай пошукавай сеткі яны не так відавочныя ў параўнанні з традыцыйнымі пошукавымі сістэмамі. Напрыклад, рэлевантнасць пошуку саступае таму ж Google.

Таксама нельга сказаць, што "размеркаваная" сістэма YaCy больш надзейная ў выпадку збояў, чым "цэнтралізаваныя" традыцыйныя сэрвісы. Бо тая ж інфраструктура датацэнтраў Google на самой справе таксама размеркаваная і разнесена амаль па ўсім свеце.

Яшчэ адным плюсам традыцыйных пошукавікоў з'яўляецца тое, што абнаўленне пошукавага ПЗ на серверах ажыццяўляецца цэнтралізавана, што дае магчымасць лёгка абнаўляць і ўдасканальваць пошукавую сістэму.І невядома, наколькі эфектыўна будзе адбывацца ўдасканаленне і абнаўленне ПЗ у анархічнай сетцы YaCy.

Адзінае, у чым YaCy тэарэтычна выйграе ў традыцыйных пошукавікаў - гэта ў адсутнасці кантролю і цэнзуры за вынікамі пошуку. У падобнай размеркаванай сетцы ні адзін з вузлоў не можа аднаасобна вырашыць, што менавіта будзе адлюстравана ў пошукавым вывадзе, і ў якім парадку будуць паказаны вынікі. Бо не сакрэт, што той жа пошукавік Google у залежнасці ад палітычнай кан'юнктуры або патрабаванняў праваўладальнікаў можа моцна змяняць вынікі пошуку. YaCy ў гэтых адносінах з'яўляецца больш незалежным як ад знешнягя, так і ўнутранага ўплыву.

Аднак і гэта перавага ў незалежнасці можа быць пацверджана толькі працяглай практыкай выкарыстання сэрвісу. Таму спатрэбіцца даволі працяглы тэрмін, пакуль пошукавая сетка YaCy набудзе неабходную магутнасць і колькасць карыстальнікаў, перш чым можна будзе казаць аб рэальных магчымасцях YaCy.

Пашырэння для GNOME 3

Ужо не раз гаварылася аб неадназначным дачыненні шматлікіх карыстальнікаў да новага графічнага асяроддзя GNOME 3. Напрыклад, Лінус Торвальдс неяк назваў гэтую графічную абалонку "бязбожнай бязладзіцай". Хоць з іншага боку такая крытыка была прадказальнай, калі ўспомніць дакладна такую ж рэакцыю на з'яўленне KDE 4.

Самі ж распрацоўнікі GNOME, відаць, зусім не сумуюць і працягваюць даводзіць да боскай дасканаласці свой праект. У гэтых мэтах на мінулым тыдні быў адкрыты рэсурс extensions.gnome.org, на якім створаны каталог дадаткаў да абалонцы GNOME Shell.

Гэтыя дапаўненні закліканы пашырыць функцыянальнасць GNOME 3, а таксама даць магчымасць карыстальнікам наладзіць абалонку па свайму ўласнаму густу. Напрыклад, у гэтым каталогу ёсць пашырэння, што вяртаюць некаторыя магчымасці з GNOME 2.

Каталог дадаткаў для GNOME 3 працуе таксама як і каталогі пашырэнняў для браўзэраў. Усталёўка дапаўненняў робіцца непасрэдна з сайта ў адзін клік. Самі ж дапаўненні для GNOME 3 таксама ствараюцца на мове JavaScript з выкарыстаннем CSS-стыляў.

І трэба сказаць, лік пашырэнняў GNOME 3 у гэтым каталогу расце. Да канца тыдня іх лік складааў ужо каля сарака дадаткаў.

Праўда, паўнавартасна крама пашырэнняў для GNOME працуе толькі з браўзэрам Firefox. Але ў найбліжэйшай будучыні лік падтрымоўваных браўзэраў будзе пашыраны.

Адроджаныя

Асаблівасцю мінулага тыдня з'яўляецца і тое, што ў першыя дні зімы раптам ажылі многія старыя праекты, якія ўжо па некалькі гадоў сур'ёзна не абнаўляліся.

Можна сказаць, што адбылося адраджэнне эмулятара Bochs 2.5, папярэдняя версія 2.4 якога выйшла больш як два гады таму назад, пасля чаго з'яўляліся толькі нязначныя абнаўленні праекта. Гэты спецыялізаваны эмулятар падтрымлівае эмуляцыю самай распаўсюджанай працэсарнай архітэктуры IA-32 (x86). Адпаведна на гэтым эмулятары могуць быць запушчаныя аперацыйныя сістэмы DOS, Linux, Windows.

Галоўнай прычынай вяртання Bochs можна лічыць з'яўленне вялікай колькасці магутных прылад на базе працэсараў ARM - планшэтаў, смартфонаў. Натуральна, у шмат каго з'явілася жаданне запусціць Linux, DOS і Windows на гэтых прыладах. А Bochs для гэтага як раз можа і спатрэбіцца.

Калі Bochs параўноўваць з альтэрнатыўным эмулятарам QEMMU, то менавіта сваёй спецыялізацыяй і адрозніваюцца гэтыя два эмулятары. Напрыклад, QEMMU, новая версія якога з сімвалічным нумарам 1.0 таксама з'явілася на мінулым тыдні, часта выкарыстоўваецца для эмуляцыі архітэктур ARM на x86-сумяшчальных ПК. Напрыклад, QEMMU з'яўляецца часткай многіх IDE пры распрацоўцы прыкладанняў для смартфонаў.

Другім нечакана ажыўшым праектам з'яўляецца html-рэдактар Bluefish. У новай версіі 2.2 праведзена пераробка пад новы фрэймворк GTK 3+, які прыйшоў на змену старому GTK 2+.

Bluefish з'яўляецца кросплатформенным прыкладаннем. Зборкі праграмы ёсць для дыстрыбутываў GNU/Linux, Mac OS X і Windows.

І апошнім са спісу вярнуўшыхся з мінулага трэба назваць растравы графічны рэдактар CinePaint, чыя новая версія 1.0 ў пачатку снежня, можна ўпэўнена сказаць, зрабіла эфект "як снег на галаву". Гэты рэдактар, апошняя версія 0.26 якога выйшла ў далёкім 2008 годзе, з'яўляўся пераробленай версіяй GIMP, у які была дададзена падтрымка рэжымаў 16bit і 32bit float на каляровай канал RGB. У выніку гэтай магчымасці CinePaint нават выкарыстоўваўся ў некаторых кінапраектах.

З функцыянальнага пункту гледжання Cinepaint 1.0 ідэнтычны старажытнай версіі. Аўтары запланавалі выхад яшчэ адной версіі да Новага Года. Таму гэты выпуск CinePaint варта разглядаць як калядны сюрпрыз.

Міхаіл АСТАПЧЫК